Pages

25 September, 2021

Յայտարարագիր Հ. Յ. Դաշնակցութեան Հինգերորդ Ընդհանուր Ժողովի (Գումարւած 1909 Սեպտեմբերին)

Ողջունելով Հին Րէժիմի տապալումը Օսմանեան Պետութեան մէջ, ուր նախկին կարգերու աւերակներուն վրայ կը ձևաորւի ազատութեան շէնքը, Դաշնակցութեան Ընդհանուր Ժողովը, – քաջալերւած քսանամեայ յեղափոխական դրական աշխատանքով, զոր մտցուց վերածնութեան գործին մէջ, լցւած խորունկ յարգանքով անզուգական զոհերու յիշատակին հանդէպ, որոնք դուրս եկած մեր ժողովրդի ցաւէն և ծոցէն, իրենց բողոքով, իրենց արիւնով, իրենց հերոսական մահով, Կուսակցական դրօշի տակ, նոր կեանքի խարիսխը կռեցին, – պարտք կը համարի յայտարարել ի գիտութիւն Թուրքիոյ բոլոր ժողովուրդներուն և յատկապէս հայ ժողովուրդին.

Որ՝ Դաշնակցութիւնը իբրև կռւող, յղեափոխական կուսակցութիւն, վար կը դնէ դաւադրական այն միջոցները, որոնցով կը պայքարէր հին բռնակալ րէժիմին դէմ, և իբրև կողմնակից սահմանադրական րէժիմի, որ մերձաւոր և լաւագոյն հանգրւա՛նն է իր ծրագրին և սկզբունքներուն մշակման ու գործադրութեան համար, ի հարկին հանդէս կուգայ մարտական-ռազմական իր ամբողջ ուժով՝ կռիւ մղելու րէաքսիօնին դէմ, երբ ան սպառնայ սահմանադրական կարգերուն և փորձէ վերահաստատել այն վիճակը՝ որ այս երկրի անկման և յետամնացութեան պատճառն եղաւ:

Որ՝ Դաշնակցութիւնը հաւատարիմ իր սկզբունքին և գործելակերպին, պիտի շարունակէ նոյն թափով և աւելի լայն ծաւալով համագործակցիլ թիւրք երիտասարդ կուսակցութեան և մտաւորականութեան հետ՝ ի պաշտպանութիւն սահմանադրութեան և համախմբել այդ գործակցութեան շուրջը այն բոլոր դիմադիր տարրերը, հայ և օտար, որոնք գիտակցութիւն և նպատակ ունին պաշտպանելու նոր կարգերը, ինչպէս նաև ժողովուրդի կեղեքւած դասին շահերը, և իր այդ վերաշինող աշխատանքին մէջ Կուսակցութիւնը ջանք չպիտի խնայէ վերացնելու համար միջազգային և ազգային այն բարդութիւնները, որոնք կրնան դժւարացնել իրաւակարգի հիմնաւորումը և ազգերու փոխադարձ և անկեղծ համերաշխութիւնը:

Որ՝ Դաշնակցութիւնը նախանձախնդիր հայ ժողովուրդի ներդաշնակ և անարգել զարգացման, պիտի պաշտպանէ մեր ազգային-կուլտուրական քաղաքակրթող բոլոր հիմնարկութիւնները, պիտի հովանաւորէ ժողովրդական բոլոր իրաւունքները, միշտ յարգելով ուրիշ ժողովուրդներու նոյնքան սրբազան իրաւունքները:

Որ՝ Դաշնակցութիւնը պիտի շարունակէ, պաշտպանելով հանդերձ սահմանադրական կարգերը, խիստ կռիւ և պայքար մղել կառավարութեան դէմ, այն պարագային, երբ անիկայ դաւաճանելով իր պարտաւորութեան, թոյլ տայ շեղումներ՝ սահմանադրական շաւղէն, ի վնաս երկրի բովանդակ շահերուն և պետութիւնը կազմող բոլոր ազգերու հաւասարութեան և հետևաբար՝ անոնց մերձեցման:

Որ՝ Դաշնակցութիւնը վճռականապէս ետ մղելով անջատողական ձգտումները, պիտի տքնի վերակազմել Երկրի քաղաքական և տնտեսական կարգերը, Օսմանեան Պետութեան ամբողջութեան մէջ, հիմնւած բոլոր շրջաններու տեղական լայն ինքնավարութեան վրայ և ամրապնդւած բոլոր տարրերու դաշնակցական կապերով:

Որ՝ Դաշնակցութիւնը՝ անվերապահ կողմնակից արդարութեան և արդարադատութեան, պիտի մնայ պահանջողի դերին մէջ Ատանայական քաղաքական եղեռնին դիմաց, որ է և պիտի ճանչցւի համապասխան աղէտ և անարգանք, մինչև որ լուացւի այդ անարգանքը՝ արդարութեան գեր-յաղթանակով, զոհերու իրաւունքներուն ապահովումովը ու պատասխանատուներուն խիստ պատիժովը – միակ միջոցը ամբողջ պետութեան մէջ ապահովութիւնը և խախտւած կարգը հիմնաւորելու:

Ամրապնդումն Սահմանադրութեան, և կռիւ րէաքսիօնի դէմ: Համերաշխութիւն բոլոր ազգերու՝ էական հաւասարութեան հողի վրայ: Ստեղծագործող աշխատանք՝ բոլոր ասպարէզներուն մէջ: Մաքրագործումն վարչական կազմի: Յամառ, յարատև ջանքեր՝ հարթելու համար այն փշոտ ճամբան՝ որ պիտի տանի դէպի ռամկապետութեան հաստատումը՝ միապետութեան փոխարէն, և աշխատանքի գերիշխանութիւնը՝ դրամի գերիշխանութեան փոխարէն:

Եւ այդ շաւղին վրայ, Կուսակցութիւնը՝ իր քսանամեայ կեանքովը փորձառու, պիտի մնայ անշեղ և անյողդողդ՝ հալածանքին դէմ, ըլլայ այն րէաքսիօնէր կառավարութեան թէ՛ ժողովրդական խաւար ու պղտոր տարրերուն կողմէն, – միշտ հաւատարիմ իր ծրագրին, իր սկզբունքներուն, իր գործելակերպին, – յենւած շիտակ և անձնւէր շարքերուն վրայ:

Կուսակցութեան Իրաւասու Մարմիններուն թողնելով մեր որոշումներու հրատարակութիւնը ի գիտութիւն ամբողջ կազմակերպութեան, Ընդհանուր Ժողովը կոչում կ'ընէ Դաշնակցական բոլոր Մարմիններուն և ընկերներուն, ճշտօրէն հետևիլ կազմակերպութեան Բարձրագոյն Ատեանի գծած շաւղին, խորապէս համոզւած որ կարմիր ու մահաբոյր անցեալէն յետոյ, կարող պիտի ըլլանք պատրաստել վաղւան յաղթանակը, – ժողովրդապետութիւնը, հիմնւած Աշխատանքի Գաղափարին վրայ:

Հ. Յ. ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԵԱՆ
Ե.ՐԴ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԺՈՂՈՎ

«Դրօշակ» - Սեպտեմբեր 1909
Թիւ 9 (206)