Մեռելներ կան որ պէ՜տք է
անգամ մը եւս մեռցնել...
Ահաւասիկ հրէշածին
հայ Յուդայ մը եւս որ նողկանքի օր մը ծնեցաւ...:
Բայց ո՜վ գիտէ, ո՞ր խաւարչտին, ո՞ր զզուելի եւ ո՞ր խուժանամատոյց աղիճին արգանդէն,
Եւ ի՜նչ անէծքի, ի՜նչ դժնէ վարութեան, ի՜նչ քսմնտելի գիշերուան մը գարշանքին մէջ,
Իր դժխեմ հայրը, կարողացաւ, չարաշուքօրէն այդ գեհենի որդին սաղմնաւորել:
Պէյրութէն հասած հեռագրէ մը խորունկ ցաւով կ'իմանանք թէ Ատանայի Պզտիկեան ընտանիքի զաւակներէն Տիգրանը մեռած է Պէյրութի հիւանդանոցին մէջ ուր կը գտնուէր քանի մը ամիսներէ ի վեր:
Յեղափոխական կուսակցութիւնները յանուն սխալ, միակողմանի հասկացւած յեղափոխականութեան յաճախ զոհեր են տալիս՝ գործի տեսակէտից ոչ միայն անօգուտ, այլ եւ վնասակար:
Աւելի քան 1500 հայրենակիցներ՝ Պոսթընէն եւ արուարձաններէն, ինչպէս նաեւ նահանգին զանազան շրջաններէն, շաբաթ եւ կիրակի օրերը, մարտ 10 եւ 11, յարգանքով խոնարհեցան ողբացեալ ընկեր Դրոյի դագաղին առջեւ, որ կը հանգչէր «Հայրենիք»ի սրահին մէջ, բազմաթիւ ծաղկեպսակներով շրջապատուած պատուանդանի մը վրայ:
Խատիսեանի շրջանի հետաքրքրական դրւագներից մէկը կազմում է դէպի Կարս-Արդահան տեղի ունեցած շատ հետաքրքրական ճամբորդութիւնը:
Երկու տարի առաջ, Հայրենիք այցելող ու վերադարձող «ուխտաւոր» մը պատմեց՝ արցունքը աչքերուն.
–«Շատ բան տեսայ, շատ տեղ այցելեցի, շատ մեծութիւն գտայ ամէնուրեք: Սակայն ոչինչ յուզեց եւ յուսադրեց զիս այնքա՛ն՝ որքան ութսունամեայ ծերուկի մը հարցումը, Արարատի տեսութենէն վերադարձիս, ճամբուս վրայ:
Տաճկահայ երիտասարդ, մօտ 28-29 տարեկան: Յանդուգն կռւող՝ բառի ընդարձակ իմաստով: Մասնակցել է Անդրանիկի բոլոր կռիւներին եւ մասնւաորապէս Սասունի վերջին դէպքերին, միշտ էլ լինելով Անդրանիկի տասնեակում: Մասնակցել է կովկասեան կռիւներին եւ ամեն տեղ լինելով աւանգարդի մէջ ու միշտ մնալով անվնաս, այն համոզումն էր դուրս բերել, թէ «գնդակը մահացու չէ իրեն համար»:
 |
| Ետնանկարին մէջ. Սամսոն խան, աջին անբաժան զինակից ընկերը՝ Սարգիս Սարուխանեան Սալմաստ, 1 Նոյեմբ. 1908 |
Սալմաստի Յեղափոխական Հնոցի Մղիչ Ուժը՝
ՍԱՄՍՈՆ ԽԱՆ
79 տարի առաջ, 1 Մարտ 1945, Թաւրիզի մէջ կը մահանար Հ. Յ. Դաշնակցութեան առաջին սերունդին վերջին վկաներէն Ստեփան Թադէոսեան, որ հայ ազատագրական շարժման պատմութեան մէջ անմոռանալի տեղ մը գրաւեց իբրեւ դէպի Երկիր կատարուած յեղափոխական թափանցումներու անզուգական գործիչը՝ Սալմաստի Սամսոն Խանը: