Սամսոն Թադէոսեանի Մահն ու Թաղումը

Մարտ 1-ի երեկոյեան ժամը 7:30-ին, Թաւրիզում մեռաւ յեղափոխական եւ բազմաշխատ ու երախտաւոր գործիչ Սամսոն (բուն անունվ Ստեփան) Թադէոսեանը, 75 տարեկան պատկառելի հասակում:

ԿԱՅԾԱԿ-ԱՌԱՔԵԼ. Տիգրան Ապաջեան

Նկարը՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

Թիւրքահայ ազատագրութեան վետերաններէն մինն է, որ հողին տակ կը ծածկւի՝ եւ ամենդառնակսկիծը այդ մահւան մէջ այն է, որ մեր Առաքել աղան, չունեցաւ Քեռիներու, Արտաշէսներու, Խէչօներու ասպետական բաղդաւորութիւնը – ռազմի դաշտին մէջ փչելու իր շունչը, այլ իր տարաբախտ սրտակից ընկեր Աւօին (Կիւմիշխանեցի Աւետիս Բիզեան, մահ. 1916) պէս անկոողնին մէջ անէացաւ:

Յայտարարագիր Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Ուղղւած Բերլինի Դաշնագիրը Ստորագրող Պետութիւններին

(Թարգմանւած ֆրանսերէն բնագրից)

Արդէն ազատւած Կրէտէն՝ սկսեց ապրել կանոնաւոր կեանքով:

Մի բուռն ժողովրդի հերոսական թափը մի անգամ եւս յաղթանակել տւեց արդարութեան սկզբունքը, որի դէմ դուք իզուր մաքառում էիք այնքան երկար ժամանակ:

Նամակ Բաղէշից (Դէպքերը Խլաթի Մէջ)

31/12 մարտ 97

Վերջերս եւրոպական թերթերը հաղորդեցին հեռագրով, թէ Բաղէշի մէջ յեղափոխականներ երևան եկած և խառնակութիւններ տեղի ունեցած են: –Ահա այդ դէպքին մանրամասնութիւնները:

* * *

Բաշգեառնեցի Արտուշ Քոչարեան

Հաւաստի աղբիւրից կը հաղորդուի, որ փետրուար 24-ի գիշերը սպանուած է Բաշգեառնեցի Արտուշ Քոչարեանը:

Արտուշ Քոչարեանը Հ. Յ. Դաշնակցութեան խիզախ հայդուկներից էր: Հայդուկային կռիւներին նա մասնակցութիւն բերած է 1904 թուից սկսած, երբ խմբապետ Միհրանի խմբի հետ միասին անցել էր երկիր եւ, թուրք սահմանապահ զինուորներից հետապնդուելով հայկ. Մօսուն գիւղի մէջ կռուի բռնուել: Այս կռուի ընթացքին Արտուշը երեււան էր հանել Դաշնակցական հայդուկի վայել քաջութիւնը եւ անձնազոհութիւն:

Գաբրիէլ Հացագործեան

Հայկական ազատամարտի նահատակները հազարներով են ու բիւրերով: Հազարները ծանօթ են մասամբ: Իսկ բիւրերը, անոնք որոնց ամէնօրեայ համեստ գործի ու մտածումի, խոնարհ կեանքի ու յօժար զոհաբերութեան փափաքին գնով է միայն, որ կանգուն ու կենսունակ է այսօր Դաշնակցութիւնը՝ մոռացւածներ են, տարաբախտաբար:

Մովսէս Գիւլնազարեան (1896-1921)

Մեր կուսակցական ընկերների շարքում իր խառնւածքով ու բնաւորութեամբ մի շատ հետաքրքրական դէմք էր Մովսէս Գիւլնազարեանը: Ընդամէնը վեց տարւայ հասարակական-զինւորական կեանք ունեցաւ, սակայն այդ էլ բաւական է, որ դասւի մեր լաւագոյն զինւորականների շարքում:

ՖԷՐԻՏ ՃԷՄԻԼ. Տիգրան «Ծամհուր» Ամսէեան

Իր կեանքն եղաւ անհատնում պայքարներու շարք մը, ինչպէս կեանքը իր անհամար ընկերներուն: Եղաւ անոնցմէ, որոնք անձնազոհութեան եւ յանդգնութիւններու ճամբէն քալեցին ու ինկան պատշէնի վրայ, ժպիտը երեսին:

Յակոբ Զաւրեան (Կենսագրական ակնարկ)

Վերջին տարիների մեծ դէպքերի անվերջ շղթայի մէջ աննկատելի անցաւ Հ. Յ. Դաշնակցութեան մի շարք փայլուն դէմքերի, յեղափոխական գործիչների մահը: Սակայն, ամենից աւելի աննկատելի անցաւ մեզանից ընդմիշտ հեռանալն այն բիւրեղացած, մաքուր եւ ազնիւ դէմքի, որին Եակով Խրիստաֆորիչ կամ Զաւրև էինք ասում: Նա զոհ գնաց Մոսկւայում մի մեծ թիւրիմացութեան, որ արդիւնք էր Խորհրդային Ռուսաստանի վարիչների սխալ քաղաքականութեան:

Նատալիա Ամիրխանեան-Մուրադեան

Օրիորդ Նատալիա Ամիրխանեանը ծնած է 1863ին, Երեւան: Կրթութիւնը ստացած է Թիֆլիսի ռուսական օրիորդաց գիմնազիոնին մէջ: Նատալիան, ինչպէս իրեն ժամանակակից երիտասարդներու շատերը, շատ կանուխէն սկսած էր հետաքրքրուիլ Թիֆլիսի մէջ գոյութիւն ունեցող «ժողովրդական կամք» կոչուած ռուսական յեղափոխական կուսակցութեան գործերով եւ կը մասնակցէր անոնց գաղտնի ժողովներուն: 

Տերրօր. Մխիթար Բաւօեան

Կազմակերպական Ազդեր

Հ. Յ. Դաշնակցութեան Կովկասեան Ահաբեկիչ Մարմնի վճռով ահաբեկումի ենթարկւեց Օսմանեան Հայաստանի Բուլանըխ գաւառի Կոփ գիւղացի Մխիթար Բաւօեանը (Մխօ), իր կատարած մատնութիւնների, բռնաբարութիւնների և իր համագիւղացիների վրայ գործ դրած անլուր կեղեքումների համար:

Դաշնակցական Խմբերին

Մեղքը մեր չէ, անէծք հրէշին
Նա պատճառ դարձաւ արեան կրկեսին

Ընկերներ!

Մեր կեանքի արնոտ թատերաբեմի վրայ դուք ականտես եղաք մի եզական ողբերգութեան, մարդկային հոգու հրէշային դաւճանութեան:

Սօսէ Մայրիկ (Պատառ Մը Իր Յուշերէն)

Կարօ Սասունի եւ Սօսէ Մայրիկ

Սօսէ մայրիկի մահով կ'անհետանայ կին ֆէտայի փայլուն տիպար մը, որու անունը միշտ պիտի յիշուի Աղբիւր Սերոբի դիւցազնական անունա հետ: Աղբիւր Սերոբը մեր մարտական յեղափոխութեան առասպելական հերոսն է: Անով կը սկսի ֆիտայական արծուային ճախրանքը Տարօնի շրջանին մէջ եւ կը ստեղծէ աննման սերունդ մը երկաթէ մարդերու, որոքն հայ ազատագրութեան փառաւոր դրօշակիրներն եղան, Սօսէն մէկն էր անոնցմէ:

Սօսէ Տայօ

Վերջին շրջաններուն միայն Սօսէն դարձած էր «Տայօ» – Տատիկ:

Տարիներ առաջ փարթամ, երիտասարդ լեռնային մարալ մըն էր՝ կրակոտ, համարձակ եւ յանդուգն:

Արեւմտահայ Բ. Համագումարը

Առաջին Հանդիսաւոր Նիստը 

Փետր. 6-ին (1919) Խորհրդարանի դահճլիճում տեղի ունեցաւ արեւմտահայ երկրորդ համագումարի առաջին հանդիսաւոր նիստը: Ներկայ են կառավարութեան նախագահ Յ. Քաջազնունին, Խորհրդարանի ներկայացուցիչ Ս. Վրացեանը, կաթողիկոսի կողմից Գ. եպ. Չէօրէքչեանը, այլեւ ներկայացուցիչներ զանազան կազմակերպութիւնների: Դահլիճը լի է բազմութեամբ:

ԴԱՐԲԻՆ. Խաչատուր Մանուկեան

Ծնւել է 1880 թ. Վայոց Ձորի՝ Հէրհէր գիւղում: 1900 թ. ենթարկւում է զօրակոչի և զինւորական ծառայութիւնը վերջացնելուց յետոյ, հայ-թրքական կռիւների նախօրեակին, վերադառնում է հայրենիք:

Թռուցիկ Թերթ. ՀՅԴ Վասպուրականի Կեդրոնական Կօմիտէի (Թիւ 2)

Ժողովուրդի՛ն

Սուլթանական յանձնաժողովը թնդանօթների որոտմամբ մտաւ Վան բարենորոգումները գործադրելու:

Մեր աչքով տեսանք, թէ այդ բարենորոգումները կեղծ են, խարդախ, իսկ հետեւանքը՝ գետերով արիւն:

ԳԱԳԻԿ. Յակոբ Թաշճեան

Ձախէն աջ՝ Նարեկցի Մխիթար, Ղարիպ, Յակոբ Թաշճեան (նստած), Մոկացի Թաղտակ

Աղէքսանդրիոյ կազմի երէց ընկերներէն ընկ. Յակոբ Թաշճեան Գահիրէ այցելութեան մեռած է անակնկալ մահուամբ մը՝ փետր. 3-ին: Ընկ. Թաշճեանի մահուան առթիւ «Յուսաբեր» կը գրէ.–

Արամի Թաղումը

Փետրւարի 1-ին Երևանում փակւած էին բոլոր պետական հիմնարկութիւններն ու պաշտօնական տները, որովհետև այդ օրը հողին էր յանձնւելու հայոց ժողովրդի մեծ զաւակներից մէկը՝ ներքին գործոց մինիստտր Արամ Մանուկեանը: