Մեր ազգային-քաղաքական ներկայ օրերուն, երբ ժամերն անգամ յղի
են նորանոր իրադարձութիւններով, եւ հայ քաղաքական կեանքը կը դիմէ հանգրւանէ հանգրւան,
երբ հայրենասէր հոգիները կը կերտեն նոր յոյսի փարոսներ, դժւար է գծել մեծ հայրենասէրի,
սրբազնացած յեղափոխականի եւ պետական մարդու՝ Արամի բովանդակ պատկերն ու կեանքը: Տարիներ
յետոյ, երբ մեր ալեծուփ կեանքը կը բռնէ խաղաղ եւ ստեղծագործ աշխատանքի ճամբան, անաչառ
պատմագիրը խորին պատկառանքով պիտի մօտենայ՝ բնորոշելու համար Արամի մեծ դերը, մեր վերջին
փոթորկալից տարիներու պատմութեան մէջ, դրսեւորելու անոր անսպառ կորովը, բեղմնաւոր գործունէութիւնը՝
Ղարաբաղէն մինչեւ Վան, Երեւանէն՝ Վարագ, Պոլիս-Օրդու-Ժընեւ, երբ մօտ քառորդ դար անսասան
կանգնած մնաց պայքարի առաջին շարքերում՝ լի խորունկ հաւատով, ճիգերով եւ անձնւիրութեամբ: