Թռուցիկ Թերթ. ՀՅԴ Կ. Պոլսի Կեդրոնական Կօմիտէի (Թիւ 11)

Ձեզ ենք դիմում, դո՛ւք, դիպլօմատներ, քաղաքագէտներ, ազգերի տէրեր, պատմութիւն անողներ, մեր բողոքող նախատինքով լիքը խօսքը ամենից առաջ ձեզ ենք ուղղում:

Արտաշէս Միսակեան (1875-1896)

Ո՞վ է այդ երիտասարդը, որ թէեւ ոչ այնքան ծանօթ՝ ինքն ալ կը բաժնէ սակայն, դափնիի այն անսահման պսակը, լոյսի այն լայն ալիքը, որ կը զարդարէ Բաբկէնի, Գնունիի եւ Սուրէնի խրոխտ հակատները ու կը յաւերժացնէ իրենց իդէականացած հերոսի անուշ դէմքերը:

Սուրէն. Արտաշէս Անդրէասեան

Գիշերւան տարաժամ պահուն, երբ գրիչը ձեռքս կառնեմ երկու տող նւիրելու հերոսացած ընկերոջս յիշատակին՝ իր մանրամասն կենսագրութիւնը գրել չէ նպատակս:

Շահէն. Խաչիկ Գնունի (1865-1896)

1878-ին, Գնունին, տակաւին տասներեք տարու պատանի, իրենց տան մահն ու հովւական ցուպը ձգելով, Վասպուրականի Է. գիւղէն կանցնի Վաղարշապատ, իր հօրեղբօր հովանաւորութեան ներքեւ կրւելու եւ ուսում առնելու:

Պանք Օթօմանէն-Պուէնոս Այրէս. Վարդան Շահպազ

(Դաշնակցութեան Դիւցազնամարտէն Էջ Մը)

Տաճկաստանի մէջ քիչ մը ամէն տեղ, սովորութիւն է որ չափահաս տղան օր առաջ կարգեն, տունը հարս մը բերեն, որպէսզի աշխատող ձեռք մը աւելնայ, որմէ մէկ երկու տարի յետոյ ալ տղան կ'ուղարկեն Պոլիս, որպէսզի երթայ փարա վաստկի, կառավարութեան տուրքը տալու համար: Պէտք է ըսել որ հայ գիւղացին բացի պետական տուրքէն ուրիշ դրամի պէտք չունի:

Սամաթիացիներու Հերոսական Կռիւը

Եկա՜ւ վերջապէս օգոստոս 14-ը:

Չորեքշաբթին լուսացաւ. օդը գեղեցիկ եւ մեղմ էր, մեղմ էին եւ դէմքերը ու գեղեցիկ՝ հոգիները: Ամենքնիս ալ լուսաբացին կազմ ու պատրաստ էինք. Ոգևորութիւնը ընդհանուր էր բոլոր ընկերների մէջ կռւելու մարմանջը, մանաւանդ ռումբերու փրկարար արդիւնքը շուտով վայելելու անհուն տենչը՝ գրգռիչ եւ վառվռուն դրութեան մէջ էր ձգած տղերանց տրամադրութիւնը:

Երեք Մահ (Բաբկէնի, Գնունու եւ Սուրէնի Յիշատակին)

«Անցո՛րդ, լուր տար Սպարտացւոց,

Որ մենք բոլորս ընկանք այստեղ,

Հայրենիքի օրէնքներին հաւատարիմ մնալով»...

Իմ աչքերիս առաջ կանգնած են երեք անձնաւորութիւն, նրանք այլեւս չկան – մեռած են. նոցա ստւերն է այդ, նոցա ուրւականը. կանգնած են աչքերիս առաջ եւ ինձ հանգիստ չեն տալիս – հալածում են: Աշխատում եմ մոռանալ. աշխատում եմ մի ուրիշ բանի մասին մտածել, բայց ի զուր. նոքա հետս են ու հետս, եւ հաւատացած եմ, որ միայն ես չեմ, որ այդ մեռած ստւէրների հալածանքի առարկան եմ:

Անմահներու Փաղանգէն. Բաբգէն Սիւնի

Բանկ Օթոմանի դիւցազնավէպի յղացողը, կամզակերպող ոգին եւ առաջին զոհը եղաւ այս սքանչելի երիտասարդը՝ Բաբգէն Սիւնին, բուն անունով Պետրոս Փարեան, ծնուած եօթանասնական թուականներին Ակնի Բինկեան գիւղացի չքաւոր մի ընտանիքում: Իր ընտանիքի եւ պատանեկան կեանքի մասին տեղեկութիւն չունենք: 

Բաբկէն Սիւնի (Պետրոս Փարեան)

«Մենք սուլթանին շատ խնդրեցինք կողկողագին ու լացինք,

Աղի-աղի արտասուքով ձեռքն ու ոտքը լուացինք.

Բայց նա չանսաց պաղատանքին ողորմելի հայերուն,

Այժմ նայինք, նա կը լսէ որոտումը ռումբերին»:

Կեցցէ՜ Յեղափոխութիւն, յարգա՜նք Յեղափոխութեան նահատակներուն:

Մենք այս սրտաբուղխ բացագանչութիւնը կընենք, ըմբռնած ըլլալով սա ճղմարտութիւնը՝ թէ կեանքը առանց յեղափոխութեան արժէք չունի: Յեղափոխութիւնը տիեզերքին մէջ է արդէն: Մարդկային պատմութեան մէջ մեծ դարագլուխները յեղափոխութեան պղնձէ պատւանդաններուն վրայ բարձրացած են: Երբ ազգերը բարոյական եւ իմացական անկման մէջ են, յեղափոխական լծակը կռթնցնելու է անոնց, երբ թագակիր աւազակները, տզրուկ իշխանաւորները կը քամեն ժողովրդին կենսականութիւնը, յեղափոխութիւնը բոցեղէն սուր մը կը դնէ անոր ափին մէջ:

Մի Արտաւորէք

Քո հարազատ զաւակներին անարգում են, հա՛յ ժողովուրդ: Քո պաշտելի հերոսներին վատաբար քարեր են նետում...

Ո՛ւշ դարձուր. որպիսի՜ ներդաշնակութեամբ մեր արտաքին եւ ներքին թշնամիները գործում են այսօր նոյն ոգւով, նոյն դրդումներով, որպիսի՜ եռանդով ճգնում են նրանք նսեմացնել, անւանարկել հերոսական գործի հեղինակներին: Նրանց «օտար պետութիւնների ձեռքին գործիք» հրատարակեցին, նրանց «աւազակ», «բախտախնդիր» ստոր անուններով կնքեցին, նրանց, վերջապէս, քեզ թշնամի հռչակեցին, հայ ժողովո՛ւրդ, քո իրական շահերին վնասող, քեզ հետ ոչ մի առնչութիւն չունեցող, քեզ ամեն բանով օտար...