Մեր Անզուգական Նիկոլը. Մարդը, Հայը եւ Յեղափոխականը

Մեր Անզուգական Նիկոլը
(Մարդը, Հայը եւ Յեղափոխականը)

Կեանքը

Նիկոլ Օդաբաշեանը ծնուել է 1876-ին Գանձակում: Մինչեւ 1890-ը ապրել եւ ծխական դպրոց է յաճախել հայրենի քաղաքում: Այդքան է եղել իր մանկութեան ու պատանեկութեան խաղաղ շրջանը՝ մինչեւ 14 տարեկան հասակը, որից յետոյ սկսուել է նրա անհանգիստ, փոթորկալից կեանքը:

Նիկոլ Օդաբաշեանի վերջին նամակը ՀՅԴ Նիւ Եորքի Կոմիտէին

Ընկ. Նիկոլ Հիւանդ Էր Երկար Ժամանակէ Ի Վեր

1920-ի հայ-թուրքական պատերազմին ընկեր Նիկոլ, այն ատեն հայկական բանակի սպայ, ծանր կերպով վիրաւորուած էր: Երկար դարմանումէ ետք թէեւ իր վէրքը բուժուեցաւ, բայց մեր ընկերը այլեւս կէս հաշմանդամ էր: Իր մարմինէն թափանցած գնդակը այնպիսի աւերում էր առաջ բերած ներքին օրկաններու մէջ, որ 1920-էն ի վեր ընկեր Նիկոլ ենթակայ էր դանդաղ բայց անընդհատ ներքին թունաւորումի:

Մոռցուած Հերոսներ. Տիգրան եւ Ռուբէն

Նկարը՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

Տիգրան եւ Ռուբէն: Յեղափոխական երկու նախակարապետներ Տարօնի աշխարհէն:

Տիգրան զաւակն էր հանրածանօթ Իգիթեան ընտանիքին, Մշոյ Սուրբ Մարինէ թաղէն:

Ռուբէն զաւակն էր նոյնպէս հանրածանօթ ընտանիքի մը, Յաղջան գիւղէն:

Հրաչ Աւետիսեան

Թեհրան, մայիս 8

Նոր մա՜հ, նոր կորո՜ւստ...

Այս անգամ անողոք մահը խլեց մեր շարքերից անվեհեր ռազմիկ ընկ. Հրաչին...

Եւ որքա՜ն անակնկալ, որքա՜ն արագօրէն... Եօթ օրուայ մէջ թոքերի բորբոքումը կտրեց նրա կեանքի թելը...

Ազդ. Չոռու Մանուկ

Հ. Յ. Դաշնակցութեան շարքերից Չոռու Մանուկ կոչւած անձը վաղուց իվեր մոռանալով իր կոչումը դարձել էր մի հասարակ սրիկայ, որը եւ իր կատարած հակակազմակերպչական եւ հակակուսակացական ընթացքի եւ Դաշնակցութեան անունը շահագործելուն համար, ենթարկւած էր բազմաթիւ նկատողութիւնների եւ նախազգուշացման: Իսկ վերջին ժամանակներում շանտաժի գործերում մասնակցելու եւ մանաւանդ շանտաժիստներին կուսակցական զէնք մատակարարելու համար, Հ. Յ. Դ. Չորրորդ Կ. Կօմիտէի որոշումով յանձնւեց Կովկասեան Ահաբեկիչ Մարմնի դատին, որի կողմից եւ ենթարկւեց մահւան պատժին, որը գործադրւեց ապրիլի 22-ի երեկոյեան:

Ռուբինա Եւ Եըլտըզի Եղեռնափորձը

Ռուբինա՛:

Ահա՛ անուն մը, որ ո՛չ մականունի պէտք ունի, ո՛չ ալ տիտղոսի՝ ճանչցուելու համար:

Մեր ազատագրական շարժման մասնակից յեղափոխական Հայուհիներու շարքին մասնաւոր տեղ մը կը գրաւէ մեր ողբացեալ ընկերուհին, որ իր աչքերը յաւիտենականութեան փակեց անցեալ Ապրիլ 21ին, Մոնթրէալի մէջ, հեռու հայրենիքէն, որուն ազատութեան նւիրած էր իր կեանքը, երիտասարդ տարիքէն սկսեալ:

«Ցեղին Սիրտը». Նեմեսիս

Քերթողն հսկայ մրրըկավարս, հրաչուի,

Նըւիրական արուեստանոցն իր մըտաւ,

Եւ փակեց լայն պողպատ դռներն հապշտապ,

Փակեց փեղկերն երկնքին դէմ, որոնց նեղ

Ճեղքերուն մէջ մընացին

Արեգակին մազերն ոսկի, սանտըրուած:

Դրւագներ Հայր Աբրահամի Կեանքէն

1917 թ. Նոյեմբերի 14-ին Հայր Աբրահամի հետ Վանէն կառքով մեկնեցանք Թիֆլիս: Ռուսական բանակը ամիսներ առաջ արդէն լքած էր կովկասեան ճակատը: Վասպուրականում մնացող Հայերը տեղական զինւած ուժեր կազմակերպած էին, Կոստի Համբարձումեանի գլխաւորութեամբ: Հայկական նորակազմ զինւած ուժերը կը գտնւէին Ոստանում, իսկ թուրքերը Աղթամարում: Երբ կառքի մէջ նստած էինք, Հայր Աբրահամը յուսահատ էր՝ որ մեր նւազ ուժերով չկրցանք Վասպուրականը պաշտպանել Թուրքերի դէմ: Կառքի մէջէն միշտ յուզւած Վանի Ծովը կը դիտէր եւ կը բացագանչէր. ափսո՜ս, ափսո՜ս, մէկ ալ բաղդ կ'ունենա՞նք այս ծովը լողանալու...

ՎԱՐԴ-ՄԱՆՈՒՇԱԿ. Յակոբ Աբրահամեան

Ծնած է 1873 ապրիլ 2-ին Ատաբազարի մէջ. որդին է հանգուցեալ Աբրահամ Աստւածատուրեանի, որ ծանօթ է ատաբազարցիներու իր ազգային ու կառավարական բարւոք պաշտօնավարութեամբ:

Թռուցիկ Թերթ. ՀՅԴ Վասպուրականի Կեդրոնական Կօմիտէի (Թիւ 1)

Հայ Հարուստներուն

Ճգնաժամը կը մօտիկնայ օրէօր: Մենք անոնցմէ չենք, որ խաղաղութիւն վերջնականապէս հաստատուած համարենք: Հրէշ սուլթանի դաւերը մեր աչքի առաջ պարզուած են. նա նոր պատրաստութիւններ տեսնելու մէջ է:

Մահւան Պատիժ. Մելքօն ՔԷօսեան

Հ. Յ. Դաշնակցութեան Արեւմտեան Բիւրօի 1896 թւակիր եւ վերջերս Կ. Պօլսոյ Պատասխանատու Կեդրոնական Կօմիտէի վճռի համաձայն՝ ապրիլի 10-ին Բաթում քաղաքում տեռօրի ենթարկւեց Երզնկայի Էրկան գիւղացի, 28 տարեկան, սափիրչ Մելքօն Քէօսեան, որը 1896 թ. ի վեր Դաշնակցութեն պատկանող 10 հրացաններ իւրացրել եւ անյայտացել էր:

Ահաբեկիչները ազատ են:

«Դրօշակ» – Հոկտեմբեր 1902

Թիւ 10 (130)

Թադէոս Թադէոսեան

Նկարուած 21 Փետրուար 1941-ին, Թեհրան
Նկարը՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

Քառասուն օր առաջ, խորը ծերութեան տարիքում կարճատեւ հիւանդութիւնից յետոյ, սոյն թւի Ապրիլի 7ին, Նոր-Ջուղայում իր մահկանացուն կնքեց վետերան ընկ. Թադէոս Թադէոսեանը:

Գառնիկ (Բիձա) Տէր Թադէոսեան

Նկարները՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

(Մոխրացած յուշեր) 

Էջմիածնում էի 1915-ի Յունիսին: Վանքի հրապարակում, Տրադի դռան առջեւ մի բազմութիւն էր հաւաքւլ: Վաղարշապատցիները սաստիկ վէճի բռնւել էին ջրի հերթի պատճառով: Երկու հոգի աքլորների պէս փորձում էին իրար վրայ յարձակւել, սակայն կողմերը զսպում էին նրանց: Այդ րոպէին հեռւից երեւաց մի ձիաւոր, որ քառատրոփ քշեց ձին եւ մօտեցաւ ամբոխին:

ՏԷԼԻ ՂԱԶԱՐ. Միքայէլ Բադալքէոխեան

Ղարաբաղի վերջին կռիւներուն մէջ, Ասկերանի սարերուն վրայ, հերոսաբար ինկած է մեր նշանաւոր հայդուկներէն՝ «Տէլի Ղազար»ը:

Բոլոր անոնք, որ ծանօթ են վերջին երեսնամեայ պատմութեան, մեր ազատագրական պայքարին եւ հայդուկային արշաւանքներուն, լսած կ'ըլլան անշուշտ Ղազարի կեանքի եւ գործունէութեան մասին:

Արգելափակ Անմահը

Ցեղիս մեծ զաւկին՝ Սողոմոն Թէհլիրեանին

...Ու գիշերը դարձեալ եկա՜ն, եկա՜ն, դժնէ մղձաւանջները անհատուցում վրէժին
Ու դուն ընդոստ ծնար չարչարանքի անկողնէդ, որպէս շանթը մրրկահար ամպրոպներէն
Այն առաւօտ ծագող արեւը եղերական քու կեսարական հոգիիդ պատգամեց,
Երբ հեթանոս Քուրմի մը պէս, Գերագոյն բաժակդ էիր իրեն ամբարձուցած...

Ընկ. Արշակ Յովհաննիսեանի Մահն ու Յուղարկաւորութիւնը

Ապրիլ 1-ին, չորեքշաբթի, գիշերւայ ժամը 9-ին, իր բնակարանում, սրտի կաթւածի հետևանքով յանկարծամահ եղաւ Հ. Յ. Դաշնակցութեան վեթերաններից վաստակաւոր ընկեր Արշակ Յովհաննիսեանը, 70 տարեկան հասակում: