Տեռօրիստական Գործողութիւններ. Պշարէ Խալիլ

Զբաղանքի աւերիչ և ՍԵՐՈԲԻ սպանող Պշարի Խալիլ աղան, որ սուլթանէն պատւանշան ստացած էր ի վարձատրութիւն իր կատարած չարագործութիւնների համար, Մուշէն երեք ժամ հեռու «Դաշնակցութեան» հրոսակներու ձեռքով սպաննւած է, իրեն երկու թիկնապահներու հետ միասին: Նոյն հրոսակները սպանած են նաև Սերոբի դաւաճանները՝ Գեղաշէնցի Աւէն, իր աներձագը, Շէնըքցի Կարապետ Առքօյեանը եւ ուրիշներ:

«Դրօշակ» - Մայիս 1901

Թիւ 3 (114)

Յակոբ Վարդանեան. Ճարտար, Մուրադ Խան

Սալնոյ Ձոր կրկին ցաւալի կորուստ մը ունեցաւ քաջարի Յակոբի նահատակութեամբ: Այդ երկիրը, հակառակ տաճիկ կառավարութեան բարբարոս և խժդժալի հալածանքներուն, միշտ ունեցաւ իր քաջարի զաւակները, որոնք դիւցազնական կռիւներով հայ յեղափոխութեան վարկը միշտ բարձր պահեցին և տեղական ժողովրդեան ամէն խաւերու մէջ յեղափոխական գաղափարը տարածեցին: 

Նամակ Բաղէշէն

15 հոկտեմբեր 1900 

Բաղէշ նահանգը անլուր անգթութիւններու և զզւելի, անամօթ ոճրագործութիւններու թատերավայր մ'ըլլալէ դադդրած չէ տակաւին: Խիզանէն մինչև Տարօն, Սղերդէն մինչև Խլաթ, ամէն տեղ, ամէն անկիւն, արիւն և սարսափ կը հոտի: Այս նահանգը իր հարազատ դիւցազն զաւակներու քովքովի սնուցած է նաև ամենակեղտոտ և ոճրագործ դաւաճաններու լէգէօն մը, որոնք՝ զուրկ ազգային և անձնական արժանապատւութենէ, իրենց տան պաւիտը թիւրք յայրատ և վաւաշոտ պաշտօնեաներու քմահայքոյքին յանձնած՝ հետամուտ են գիշեր ցերեկ բանջինջ ընելու յեղփոխական տարրը:

Սերոբի Յիշատակին. Հայ-Գուսան

...«Այսպէս վերջացաւ մեծ հիացում
Ու մեծ սարսափ ներշնչող Սերոբ-փաշան,
Ազատութեան ծարաւի, իդէալով տոգոր-
ւած, միշտ լաւին ձգտող մի բնաւորութիւն»...
Դ.-ը Վ. ԲէԼՔ 

Ոսկէ գագաթը բանձրիկ Նէմրութայ
Վա՛ռ-վառ կը շողայ մէջ Վանայ ծովուն.
Ազիզ անունդ, քաջ Սերոբ-փաշայ,
Ալմաստով փէլուն մէջ մեր սրտերուն.
Թո՛ղ արարքներուդ արժանի գովքն էլ՝
Խղճուկ գուսանիս անզարդ երգերում
Ջինջ աղբիւրի պէս գլայ, գլգլայ...

Պատմական Չարիք

Քրիստափոր Միքայէլեան

I

Մենք թոյլ էինք անցեալ յեղափոխական կռւի ընթացքում, մենք զօրեղ չենք եւ այժմ: Զանազան կարգի, զանազան բնազդների հայեր, ընդունելով միեւնոյն երեւոյթը իբր փաստ, տարբեր բացատրութիւններ են տալիս դրան:

Տէրօրիստական Գործողութիւններ Մուշում

Մշոյ արդէն իսկ անտանելի վիճակը կրկին ծանրացաւ: Կառավարութիւնը ջանք չի խնայեր մեր բնաջնջումը օր առաջ տօնելու: Քրդերու վոհմակներ ազատ համարձակ իրենց սուրը կը շարժեն Դաշտին մէկ ծայրէն միւսը: Վերջին քանի մը օրերու մէջ պատահած սպանութիւներու թիւը 30-ի կը հասնի: Խասգիւղի մէջ սպանւած են 3 հոգի՝ Պետրոս Սահակեան, Կարօ Մակարեան և Ամպօ Յովսօյեան. Մոկունք գիւղէն 8 հոգի, Հացիկ գիւղէն 11, Ալվարինճ գիւղէն 3, Շմլակէն 1:

Հայ-Մակեդոնական Հայդուկային Խումբի Մը Կռիւը

Նկարները՝ Անտոն (Խաչիկ Ասլանեան) եւ Փիթըր Սոկոլով

(Նամակ Էտիրնէէն)

Ամսոյս 6-ին հայ-բուլղար յեղափոխական խումբ մը յարձակում գործեց քաղաքէս քառորդ ժամ հեռու գտնւող Տէրտլի Մուսթաֆա պէյի ագարակին վրայ: Խումբը, որ նպատակ ունեցած է Էտիրնէյի վալին գերի բռնել՝ լուր առած էր որ վալին նոյն օրը խնջոյքի հրաւիրւած էր յիշեալ ագարակին մէջ:

Հայ-Քրդական Յարաբերութիւնները

Բէդէրխանի որդի Աբտիւլրահման-բէյի կոչը քրդերին, որ տպագրում ենք «Դրօշակ»ի ներկայ համարում, թելադրում է մեզ մի քանի խորհդածութիւններ հայ-քրդական յարաբերութիւնների մասին:

ԱՂԲԻՒՐ. Սերոբ Վարդանեան

1895-ի աշնան, ճիշդ այն ամսուն, երբ սուլթանական դաւադրութիւնը կազմակերպւած էր ընդհանուր կոտորած առաջ բերելու համար հայաբնակ գաւառներու մէջ, Սերոբ բաւական զօրաւոր խմբով մը, երկինքէ իջածի պէս, ոտք կը դնէր հայրենի հողին վրայ: Անոր Սոխորդ հասնելու երկրորդ օրը լուր կուգայ թէ Բաղէշը կոտորւեր եւ շրջակայ գաւառներուն մէջ ալ ջարդի սարսափ կը տիրէ: Սերոբ իր խումբի 27 տղաքներէն 15-ը կը բաժնէ կոտորածի ահը կեցող գիւղերուն մէջ, խոստանալով որ վտանգի րոպէին ուր է ուր չէ օգնութեան կը հասնի. իսկ ինք 12 հոգով կըսպասէ Սոխորդ գիւղի մէջ: Բաղէշի կոտորածի գուժերուն երկրորդ օրը, Սոխորդը յանկարծ սեւ ամպերու պէս կը շրջապատւի կատաղի քիւրդերով, որոնք կուզէին այդ գիւղին առաջին հարւածը տալ եւ տկարացնել զայն, միւս մնացած գիւղերը այլեւս հեշտ էր ջարդել, թալանել ու աւերել: Քիւրդերը սակայն երբէք մտքերնէն չէին անցներ որ այնտեղ յեղափոխականներ կարող էին գտնւիլ. միմիայն կը մտածէին գիւղացիներու մասին, որոնք իրենց կարծիքով, ինչքան ալ կտրիճ ըլլային, անզէն՝ բան չէին կրնար ընել 5-600 զինւած քիւրդերու դէմ: Ատոր համար ահագին պատրաստութիւններ տեսած էին նախօրօք, էշեր, սայլեր, ձիեր բերած էին հետերնին, որպէսզի գիւղին ճոխ աւարն ու կողոպուտը կարենան բեռնալ եւ իրենց վրաները փոխադրել:

Չորս Կախաղան

Ադրիանուպօլսում, դեկտեմբերի 9-ին, հրապարակաւ կախաղան հանւեցին մեր երկու թանկագին ընկերները՝ ՊԵՏՐՈՍ ՍԷՐԷՄՃԵԱՆ եւ ՕՆՆԻԿ ԹՈՐՈՍԵԱՆ: Նրանց հետ միաժամանակ կախաղան բարձրացան իրենց զինակից երկու բուլկար ընկերները՝ ՍՎԻԱՆՏՕՍԼԱՎ ՄԷՐՋԱՆՕՖ եւ ՀԱՃԻ ԽՐԻՍՏՕ ԻԼԻԷՎ: