Հայրենակիցներ.
Մեր Հայրենիքի ընդարձակ մէկ մասը՝ գրեթէ ամբողջ Զանգեզուրի գաւառը՝ ենթարկուած է երկրաշարժի մեծ դժբախտութեան: Գորիս, Սիսիան, Ղափան, Արևիք, Գողթն քար ու քանդ եղած են, 51 գիւղ աւերուած, 390 մարդ սպաննուած, 7420 վիրաւոր, մօտ 10,000 անասուն կորսուած: Եւ այս դեռ առաջին, հապճեպով հաւաքուած թիւերն են: Կարելի է երեւակայել, թէ ի՜նչ ահաւոր համեմատութիւններու կը հասնի աղէտին պարզած իրական պատկերը:
Հ. Յ. Դաշնակցութեան Դիւանի պատմական նիւթերի մէջ պահւած է Քրիստափորի ձեռքով գրւած հետեւեալ երկու ոտանաւորը: Առաջինը, թւում է թէ, Քրիստափորի իր յօրինածն է եւ այնպէս հարազատօրէն յատկանշում է մեր մեծ վարպետի հոգին: Երկրորդը Քրիստափորի կատարած թարգմանութիւնն է ռուս բանաստեղծ Պ. Վէյնբերգից: Այս թանկագին նշխարները ներկայացնում ենք ընկերներին, իբրեւ անակնկալ նւէր Հ.Յ.Դ. Օրւայ առթիւ:
Այս տարւայ Փետրւար 19-ին, Թիֆլիսում, 76 տարեկան հասակում, վախճանւեց Հայաստանի Հանրապետութեան անդրանիկ եւ միակ սպարապետը՝ զօր. Թովմաս Նազարբէգեան: Բացի բոլշեւիկներից, ամբողջ հայ ժողովուրդը իր բոլոր քաղաքական հոսանքներով, մի պահ համախմբւեց նրա գերեզմանի շուրջ՝ երկիւղածութեամբ ու պատկառանքով գլուխ խոնարհած նրա յիշատակի առջեւ:
1926 թ. հոկտեմբեր 19ին, Երեւանի Պետական Թատրոնի շէնքի առաջ, հաւաքւել էր խուռն բազմութիւն: Քաղաքային այգու՝ թատրոնին մօտ ծառուղիները, պարետանոցի հրապարակն ու կից փողոցների անկիւնները լեփ լեցուն էին բազմութեամբ: Փողոցներում երեթեւեկը դադարել էր: Ասեղ ձգելու տեղ չկար:
Յուլիս 12ին Քալիֆորնիայի Ֆրէզնօ քաղաքին մէջ մեռած է ընկեր Պետրոս Յակոբեան, 63 տարեկան հասակի մէջ: Հանգուցեալը ծնած էր Խարբերդ, 1868 սեպտեմբերին. փոքր հասակին, հօրը եւ եղբօրը Տիգրանի հետ փոխադրւած է Մուշ, ուր կը ստանայ իր կրթութիւնը, Մշոյ Կեդրոնական վարժարնին մէջ: 1884ին կաւարտէ դպրոցը եւ ուսուցիչ կը կարգւի Մոկունքի դպրոցին: Ատեն մը ետք կը պատրաստւի անցնիլ Ամերիկա, բայց Իզմիրի մէջ կը ձերբակալւի եւ կը տարւի Կ. Պոլիս, ուր հօրը ազդեցիկ բարեկամներու միջամտութեան շնորհիւ ազատ կարձակւի, 1888-ին:
Ամերիկայի Նիագարա Ֆոլս քաղաքում, կոյր աղիքի գործողութիւնից յետոյ, հիւանդութեան բարդացման հետեւանքով, յուլիս 9-ին մեռաւ մեր երիտասարդ գործիչ ընկերներից մէկը՝ Արտաշէս Վանարեան, բուն անունով Արտաշէս Հացագործեան:
«Մեր տգէտ եւ վատասերած կեանքին մէջ աղաւաղւել է եւ քաղաքական կռւի գաղափարը, կռւի շիտակութեան սկզբունքը:
Ինչպէս վայրենիները, կամ միջնադարեան «ասպետ»ները քաղաքական կռւի մէջ գործ կը դնէին թոյն, դաշոյն, նենց խաբէութիւն, մեզ մօտ եւս սակաւ չեն եղած սպանութիւնները անհատական, թայֆայական հաշիւներէն դրդւած եւ քօղարկւած բարձր քաղաքական նպատակներիվ:
Երկարատեւ ու ծանր հիւանդութիւնից յետոյ, Դեկտ. 12-ին (1930), Փարիզում վախճանւեց ընկերուհի Սաթենիկ Արղութեանը, հանգուցեալ Յովսէփ Արղութեանի կեանքի ընկերը – ինսնական թւականների դաշնակցական Ծաղիկը: Մէկը ա՛յն բախտաւոր դէմքերից, որոնք մասնակցեցին Հ. Յ. Դաշնակցութեան ստեղծման փոթորկոտ աշխատանքին եւ առաջին տարիների հերոսական գործունէութեան:
