Մենք եւ Նրանք. գրեց՝ Ա. Ջամալեան

Այն օրից, երբ Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը մուտք է գործել հայ ժողովրդի մէջ՝ նա իր հիմնական խնդիրներից մէկն է դարձրել հայ ժողովուրդի զինումը:

Անդրանիկ Ի Պատուի

«Սովետական Հայաստան»ի մէջ հրատարակուած է «Զօրավար Անդրանիկ կը խօսի» խորագրով ընդարձակ յօդուած մը:

Գրութիւնը նոր չէ: Արտատպուած է Փարիզի «Ապագայ» օրաթերթի 1924ի թիւերէն:

Վերահրատարակութիւնը հետեւանք է – ըստ «Ս. Հայաստան»ի խմբագրութեան բացատրութեան – ընթերցողներէ ստացուած ա՛յն նամակներուն, որոնք կ'ուզեն գիտնալ, թէ «ինչո՛ւ զօրավար Անդրանիկը հեռացաւ Հայաստանից»:

Տիար Անտոն. գրեց՝ Վահան Նաւասարդեան

Որքա՜ն շատ յուշեր կապուած են այս մարդուն: Ու քանի-քանի՜ դաշնակցականների հայեացքներ աշխարհի տարբեր ծայրերից այսօր ուղղուած են դէպի Ժընեւ, դէպի այն համեստ հողաթումբը, որի տակ Յունուար 16-ին իր յաւիտենական հանգիստը գտաւ Անտոն Գօշը:

Դաշնակցութեան Դերը Գաղութներում. Վ. Նաւասարդեան

Զոմբարտը նկատում էր, որ ընկերվարութիւնը, լինելով հանդերձ իբրեւ հանրամարդկային մէկ ուսմունք, իւրաքանչիւր երկնակամարի տակ կեանք է առնում նախապէս այդ միջավայրի կնիքը իր վրայ առնելով:

Այդպէս է սակայն մարդկային ստեղծագործութեան բոլոր ասպարէզներում: Ազգերը – մանաւանդ նրանք, որոնք զուրկ չեն սեփական հանճարից – ընդօրինակում են յաճախ, միշտ սակայն իրենց ազգային ուրոյն դրոշմը դնելով ընդօրինակածի վրայ:

Իշխանի Մահը եւ Թաղումը

Փարիզ, 17 Հոկտ. 1925

Շիրիմ մըն ալ Փարիզի արուարձանի մէջ... Այսօր հողին յանձնեցինք Դաշնակցութեան հինաւուրց առաջամարտիկներէն՝ Յովսէփ Արղութեանը, ծանօթ «Իշխան» մականունով:

ՀԱՅԿԱԿ. Ռշտունցի Մուրադ Խաչատրեան (1865-1949)

Վասպուրականի յեղափոխական աւագ սերունդի վերջին շառաւիղներիցն էր ընկեր Հաջի Մուրադ Խաչատրեանը, որ բազմավաստակ եւ հայրենիքից վտարանդի իր կեանքը աւարտեց, անցաւ յաւիտենութեան գիրկը Սեպտեմբեր 8-ին, հիւրընկալ Իրանի մայրաքաղաք Թեհրանում:

Քրիս Ֆէնէրճեան

Մարտ 9-ին Փարիզի մէջ վախճաներ է Հ. Յ. Դաշնակցութեան հին մարտիկներէն Քրիս Ֆէնէրճեանը՝ որ լայն հասարակութեան ծանօթ էր առաւելապէս Եըլտըզի մահափորձով (1905), որուն պատրաստութեան գործակիցներէն էր, Սիլվօ Րիչչի ծածկանունով:

Կէսօր Եղաւ, Տղա՛ք... Շաւարշ Միսաքեան

Ահա երեսուն տարի է, որ անձկութեամբ կը հետեւինք ձեր քայլերուն, օտարութեան մէջ:

Ոչ գուրգուրանք պակսեցաւ, ոչ հրահանգ: Ոչ ալ աշխատանք:

Երբեմն կծու խօսքեր ալ արտասանուեցան, միշտ ձեր բարիքին համար:

Չափահաս էք արդէն, եւ գիտէք, որ ժամանակներ մեզի չեն սպասեր:

Լեւոն Շանթի Բանախօսութիւնը Գահիրէի մէջ

Նկարը՝ Դաշնակցութեան Օրուայ Տօնակատարութիւն, Պէյրութ, 1950 թուական:
Նստած՝ Լեւոն Շանթ, կը բանախօսէ Կարօ Սասունի

1925 Հոկտ. 18, Մայիսեան սրահին մէջ, ընկերներու եւ համակիրներու բազմութեան մը առջեւ տօնուեցաւ «Հ.Յ.Դ. Օր»ը:

Սրահը զարդարուած էր կանաչներով եւ բեմը՝ Հ. Յ. Դաշնակցութեան մեծադիր եւ իւղաներկ զինանշանով:

Մեր Մեծ Ընկերոջ՝ Վ. Նաւասարդեանի Վերջին Ժամերը

Շաբաթ գիշեր, սովորականէն քիչ աւելի կանուխ, ժամը 8.30ի ատենները, մեր ողբացեալ ընկերը կը բարձրանայ «Յուսաբեր»ի դալար տանիքը, ուրախ տրամադրութեամբ:

Վահան Նաւասարդեանի Քաղաքական Կտակը

Ասկէ եօթի տարի առաջ, 1949-ին, մեր անմոռանալի եւ մեծ ընկերը՝ Վ. Նաւասարդեան՝ կը հրատարակէր մեծարժէք գործ մը, «Բոլշեւիզմը եւ Դաշնակցութիւնը» խորագրին տակ:

Գրքին մէջ առանձին գլուխ մը նուիրուած է մեր առօրեայ պայքարներուն («Ինչո՞ւ կը պայքարինք»): Այդ գլուխէն կը քաղենք հետեւեալ հատուածը, զոր կրնանք նկատել մեր հանգուցեալ ընկերոջ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԿՏԱԿԸ, գրուած՝ յուզիչ եւ սրտագրաւ ոճով, այլ նաեւ հայրենասիրական ջերմ շունչով.

Մօհիկաններից Վերջինը

Նկարները՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

(Ընկ. Յով. Արղութեանի Մահւան Առթիւ)

Առաջիններից էր նա, այն շքեղ փաշանգից, որ բացաւ հայ յեղափոխութեան փշոտ բայց փառաւոր ճանապարհը: Հազիւ աւարտած միջնակարգ դպրոցը, Իշխան Յովսէփ Արղութեանը բոլորովին մատաղ հասակում, 20 տարեկան չեղած դեռ եւս, թողնում է մայրենի հողը, եւ մոռցած ուսման ծարաւը, ամէն ինչ զոհելով գաղափարին, անցնում է Պարսկաստան եւ այն տեղից Վասպուրական Գօլօշեանի եւ Ագրպասեանի հետքերով:

Մեծ Յեղափոխականի Մը Գերեզմանին Առջեւ

Հեռագիրը գուժեց անզուգական Իշխանի մահը, Փարիզի մէջ:

Այսպէս, կ'անհետի մէկը այն դէմքերէն, որոնք պատմութեան մէջ թուական կը բանան. պատմութի՛ւնը կը կերտեն, իրենց սահմանուած ազգային հորիզոնին մէջ: