Աղբիւր Սերոբ Վարդանեան. Սիամանթօ

Ո՜Վ ՄԱՏՆՉՈՒՄՆԵՐՈՒ եւ զօրութեան արքայակերպ հսկայ,
Ներէ որ ակնածութեամբ եւ եղբօր մը պէս դէպի քեզ յառաջանամ,
Եւ իմ տառապողի եւ տարփաւորի կարմիր քնարովս այս իրիկուն,
Քու ջատագովանքդ ու փառաւորումդ երգեմ քեզ պաշտողներուն համար:

Ով, Ուր եւ Ինչպէս Թաղեց Սերոբ Աղբիւրի գլուխը

Հոգելոյս Եղիշէ եպ. Չիլինկիրեան 1899-ին, Աղբիւր-Սերոբի նահատակութեան թուականին, Բաղէշի վիճակին առաջնորդն էր: Ստորեւ կուտանք հատուած մը իր «Յիշատակներ»էն, լոյս տեսած զատ հրատարակութեամբ, 1920-ին, Աղէքսադնրիա: «Հայրենիք»

Նամակ Բաղէշից (Դէպքերը Խլաթի Մէջ)

31/12 մարտ 97

Վերջերս եւրոպական թերթերը հաղորդեցին հեռագրով, թէ Բաղէշի մէջ յեղափոխականներ երևան եկած և խառնակութիւններ տեղի ունեցած են: –Ահա այդ դէպքին մանրամասնութիւնները:

* * *

Սօսէ Մայրիկ (Պատառ Մը Իր Յուշերէն)

Կարօ Սասունի եւ Սօսէ Մայրիկ

Սօսէ մայրիկի մահով կ'անհետանայ կին ֆէտայի փայլուն տիպար մը, որու անունը միշտ պիտի յիշուի Աղբիւր Սերոբի դիւցազնական անունա հետ: Աղբիւր Սերոբը մեր մարտական յեղափոխութեան առասպելական հերոսն է: Անով կը սկսի ֆիտայական արծուային ճախրանքը Տարօնի շրջանին մէջ եւ կը ստեղծէ աննման սերունդ մը երկաթէ մարդերու, որոքն հայ ազատագրութեան փառաւոր դրօշակիրներն եղան, Սօսէն մէկն էր անոնցմէ:

Սօսէ Տայօ

Վերջին շրջաններուն միայն Սօսէն դարձած էր «Տայօ» – Տատիկ:

Տարիներ առաջ փարթամ, երիտասարդ լեռնային մարալ մըն էր՝ կրակոտ, համարձակ եւ յանդուգն:

Ժողովրդական Հերոսը՝ Սերոբ-Աղբիւր

Gloria victis! 

Տարօնի առիւծը նահատկւեր է:

Չենք կրնար չողբալ իր անսպասելի մահը եւ չհիանալ միանգամայն ժողովրդի այդ սրտոտ, աննկուն եւ հարազատ զաւկին վրայ:

Անոնցմէ էր Սերոբ, որոնց մայրերը բացառիկ աստղերու տակ կը ծնին, եւ որոնց հոգուն մէջ անցեալէն մոռցւած դիւցազնական վեհութիւն ու շնորհք մը կան:

Տեռօրիստական Գործողութիւններ. Պշարէ Խալիլ

Զբաղանքի աւերիչ և ՍԵՐՈԲԻ սպանող Պշարի Խալիլ աղան, որ սուլթանէն պատւանշան ստացած էր ի վարձատրութիւն իր կատարած չարագործութիւնների համար, Մուշէն երեք ժամ հեռու «Դաշնակցութեան» հրոսակներու ձեռքով սպաննւած է, իրեն երկու թիկնապահներու հետ միասին: Նոյն հրոսակները սպանած են նաև Սերոբի դաւաճանները՝ Գեղաշէնցի Աւէն, իր աներձագը, Շէնըքցի Կարապետ Առքօյեանը եւ ուրիշներ:

«Դրօշակ» - Մայիս 1901

Թիւ 3 (114)

Սերոբի Յիշատակին. Հայ-Գուսան

...«Այսպէս վերջացաւ մեծ հիացում
Ու մեծ սարսափ ներշնչող Սերոբ-փաշան,
Ազատութեան ծարաւի, իդէալով տոգոր-
ւած, միշտ լաւին ձգտող մի բնաւորութիւն»...
Դ.-ը Վ. ԲէԼՔ 

Ոսկէ գագաթը բանձրիկ Նէմրութայ
Վա՛ռ-վառ կը շողայ մէջ Վանայ ծովուն.
Ազիզ անունդ, քաջ Սերոբ-փաշայ,
Ալմաստով փէլուն մէջ մեր սրտերուն.
Թո՛ղ արարքներուդ արժանի գովքն էլ՝
Խղճուկ գուսանիս անզարդ երգերում
Ջինջ աղբիւրի պէս գլայ, գլգլայ...

Թէ Ի՞նչպէս Մեռաւ Սերոբ

Նկարը՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

ՆԻՒԹԵՐ ՄՕՏԻԿ ԱՆՑԵԱԼԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ

Հրատարակում ենք մեր ողբացեալ ընկերոջ, Հրայրի մի տեղեկագիրը Տարօնի մասին, ղրկւած «Դրօշակ»ին 1901 թ, գրւած այն սիրուն, յուզիչ, ինքնատիպ ոճով, որ հանգուցեալի գրչի զարդն էր

ԱՂԲԻՒՐ. Սերոբ Վարդանեան

1895-ի աշնան, ճիշդ այն ամսուն, երբ սուլթանական դաւադրութիւնը կազմակերպւած էր ընդհանուր կոտորած առաջ բերելու համար հայաբնակ գաւառներու մէջ, Սերոբ բաւական զօրաւոր խմբով մը, երկինքէ իջածի պէս, ոտք կը դնէր հայրենի հողին վրայ: Անոր Սոխորդ հասնելու երկրորդ օրը լուր կուգայ թէ Բաղէշը կոտորւեր եւ շրջակայ գաւառներուն մէջ ալ ջարդի սարսափ կը տիրէ: Սերոբ իր խումբի 27 տղաքներէն 15-ը կը բաժնէ կոտորածի ահը կեցող գիւղերուն մէջ, խոստանալով որ վտանգի րոպէին ուր է ուր չէ օգնութեան կը հասնի. իսկ ինք 12 հոգով կըսպասէ Սոխորդ գիւղի մէջ: Բաղէշի կոտորածի գուժերուն երկրորդ օրը, Սոխորդը յանկարծ սեւ ամպերու պէս կը շրջապատւի կատաղի քիւրդերով, որոնք կուզէին այդ գիւղին առաջին հարւածը տալ եւ տկարացնել զայն, միւս մնացած գիւղերը այլեւս հեշտ էր ջարդել, թալանել ու աւերել: Քիւրդերը սակայն երբէք մտքերնէն չէին անցներ որ այնտեղ յեղափոխականներ կարող էին գտնւիլ. միմիայն կը մտածէին գիւղացիներու մասին, որոնք իրենց կարծիքով, ինչքան ալ կտրիճ ըլլային, անզէն՝ բան չէին կրնար ընել 5-600 զինւած քիւրդերու դէմ: Ատոր համար ահագին պատրաստութիւններ տեսած էին նախօրօք, էշեր, սայլեր, ձիեր բերած էին հետերնին, որպէսզի գիւղին ճոխ աւարն ու կողոպուտը կարենան բեռնալ եւ իրենց վրաները փոխադրել:

Աղբիւր - Ժողովրդական Երգ

Խլաթի գաւառ,

Սոխորդ գեղ ըսւած,

Իրեն բնակիչ՝

Աղբիւր ջան

Բարիքով լցւած:

Պօղոս, Գրիգոր՝

Թիւրքին սիրական

Կ'ուզեն վերջացնել,

Աղբիւր ջան,

Ամբողջ Հայաստան:

Սերոբի Մահը (Նամակ Մուշէն)

Շատոնց է, բայց վերջերս մանաւանդ, կառավարութիւնը վճռած էր ամէն կերպով մէջտեղէն վերցնել Սերոբը, որուն գոյութեան մէջ վտանգ կը նշմարէր: Կառավարական բոլոր էնտրիկները, բռնի միջոցները, զուր անցած էին, մինչեւ որ ազգային սեւսիրտ դաւաճանութիւնը միջամտեց եւ ծուղակի մէջ ձգեց լեռան առիւծը՝ որուն մռնչիւնը հերիք էր իկիտ զօրավարներու ու վաշտերու սիրտը դող հանելու համար: