Կարսի Յանձնումը

Ոչ մէկ դէպք թերեւս այնքան վիրաւորիչ, աններող եւ չարակամ քննադատութեան ենթակայ եղած է հակադաշնակցական հայերու կողմէ որքան Կարսի անկումը:

Կարսը, ինչպէս յայտնի է, ինկաւ 1920-ի աշնան, երբ Կարսը պաշտպանելու կոչուած հայկական պահակազօրքը մերժեց կռուիլ Քեազիմ Քարապէքիրի բանակին դէմ եւ բերդը թշնամիին յանձնեց առանց դիմադրութեան:

Հ.Յ. Դաշնակցութեան Ընդհանուր Ժողովի Փակումը

Կիրակի օր, ..., փակւեց Հ.Յ. Դաշնակցութեան իններորդ ընդհանուր ժողովը, որը տեւեց աւելի քան մէկ ամիս: Պատերազմի ու յեղափոխութեան փոթորկոտ տարիների ընթացքին կուտակւել էին բազմաթիւ հրատապ լուծում պահանջող հարցեր, եւ դրանով է բացատրւում, որ այսքան երկար տեւես ժողովը, որ իր աշխատանքներն սկսեց սրտառուչ համերաշխութեամբ ու եռանդով եւ նոյն տրամադրութեամբ էլ աւարտեց: Մենք դեռ առիթ կունենանք անդրադառնալու ժողովի արած որոշումներին եւ գնահատելու նրանց արժէքը մեր կուսակցութեան զարգացման եւ հայ աշխատաւորութեան դատի յառաջացման տեսակէտից, այսօր գոհանանք միայն մի քանի խօսքով:

Լեւոն Քալանթարեան

Մէկը վերջին Մոհիկաններից հին սերնդի:

Ծնւել է 1879 թւի Մարտ 13ին* Զաքաթալայում (Ադրբէյջան, Նուխիի մօտ) բարեկեցիկ ընտանիքում:

Մանկութեան շրջանում յաճախում է տեղի ծխական դպրոցը եւ ապա ռուսական քաղաքային դպրոցը:

ԽՈԽԱ. Յարութիւն Յարութիւնեան

Իր բովանդակ կեանքը, իր մտորումներն ու գաղափարները գոյն ու բովանդակութիւն ստացան, կազմակերպւեցին ու հաստատուն, անխախտ հիմերի վրայ դրւեցին իր պաշտած կուսակցութեան՝ Հ. Յ. Դաշնակցութեան նւիրական յարկի տակ. ո՞ւր եւ ե՞րբ կուսակցութիւնը հրահանգեց գնալ, անտրտունջ մեկնեց խորը գիտակցութեամբ ու նւիրումով:

Ժողովրդական Հերոսը՝ Սերոբ-Աղբիւր

Gloria victis! 

Տարօնի առիւծը նահատկւեր է:

Չենք կրնար չողբալ իր անսպասելի մահը եւ չհիանալ միանգամայն ժողովրդի այդ սրտոտ, աննկուն եւ հարազատ զաւկին վրայ:

Անոնցմէ էր Սերոբ, որոնց մայրերը բացառիկ աստղերու տակ կը ծնին, եւ որոնց հոգուն մէջ անցեալէն մոռցւած դիւցազնական վեհութիւն ու շնորհք մը կան:

ՔԵՌԻ ՂԱԶԱՐ. Ղազար Պետոյեան

Քեռի Ղազար, ծանօթ է նաեւ Պետօ Ղազար անունով: Ծնած է մօտաւորապէս 1880ին, Սասնոյ Կելիէկուզան գիւղը:

«Պետոյի տունը, Պետոյի գլխաւորութեամբ, ամենէն ազդեցիկ տունն էր: Պետոյի խօսքը ոչ միայն իր գիւղին, այլ ամբողջ Շատախի շրջաններուն մէջ կ'անցնէր: Ղազար Պետոյեան (ֆէտայի) այդ տունէն էր»: (Վկայութիւն՝ Կարօ Սասունիի)

Հպարտ եւ Յաղթական

1926 թ. հոկտեմբեր 19ին, Երեւանի Պետական Թատրոնի շէնքի առաջ, հաւաքւել էր խուռն բազմութիւն: Քաղաքային այգու՝ թատրոնին մօտ ծառուղիները, պարետանոցի հրապարակն ու կից փողոցների անկիւնները լեփ լեցուն էին բազմութեամբ: Փողոցներում երեթեւեկը դադարել էր: Ասեղ ձգելու տեղ չկար:

Իշխանի Մահը եւ Թաղումը

Փարիզ, 17 Հոկտ. 1925

Շիրիմ մըն ալ Փարիզի արուարձանի մէջ... Այսօր հողին յանձնեցինք Դաշնակցութեան հինաւուրց առաջամարտիկներէն՝ Յովսէփ Արղութեանը, ծանօթ «Իշխան» մականունով:

Հաճընի Անկումը

Դժբախտաբար Հաճընի անկումը իրականութիւն մըն է այսօր: ԱՅդ հերոսական քաղաքը մարտ 7-էն ի վեր պաշարւած մնաց Քէմալիստանի ոյժերուն կողմէ եւ հոկտեմբերի կիսուն, 15-ին կամ 16-ին՝ քաջաբար պաշտպանուելէ ետք, ինկաւ թշնամի գերակշիռ ոյժերու յարձակման տակ:

ՍԷԹՕ. Սեդրակ Ջալալեան (1884 Դեկտ. 3-1961 Հոկտ. 14)

Սէթօն մեր հանրային – կուսակցական ջերմօրէն հաւատաւոր գործիչներէն եղաւ, որուն ձգտումն էր միշտ ծառայել իր ժողովուրդին, պարտաճանաչ կարգապահ զինուորի նման: Ուժեղ կամք ունէր, եւ մինչեւ կեանքին վերջը, հակառակ իր վշտահար կացութեան, հաւատաց իր ժողովուրդին պայծառ ապագային:

Եղիշէ Թոփչեան

Եղիշէ Թոփչեանի Անմահ Յիշատակին

Այս ազատ օրերին, երբ աշխատաւորութիւնը եռանդուն կերպով ձգտում է իր իրաւունքներին տիրանալ, առաջ են գալիս յեղափոխական գործիչներ, որոնք ուզում են իրականացնել այն բոլոր յոյսերը, որ փայփայում է աշխատաւորութիւնը:

Մատնիչ Յարութիւն Տէր Սարգսեան

Կարին

Հոկտեմբերի 5-ին (ն. տ.) երեկոյեան ժամը 6-7-ին Կարնոյ բազմամարդ փողոցներից մէկում՝ Կանա Ճամբայ կոչւող ճանապարհի վրայ Հայ Յեղ. Դաշնակցութեան դաշոյնը վարձատրեց յայտնի մատնիչ փաստաբան Յարութիւն Տէր-Սարգսեանին:

Յակոբ Խոզիկեան

Թրոյ-Ութրվլիթ – Հ. Յ. Դ. Կոմիտէս դժբախտութիւնն ունեցաւ կորսնցնելու իր վեթերան ընկերներէն Յակոբ Խոզիկեանը (Հաճի) Հոկտ. 2-ին: Ծնած էր 1865-ին Տիվրիկի Օտուռ գիւղը (Սեբաստիոյ նահանգ): Ան Պանք Օթթօմանի գրաւման մասնակցող հերոսներէն միակ վերապրողն էր: 1896ին Կ. Պոլսոյ մէջ անդամ էր Հ. Յ. Դաշնակցութեան եւ մասնակից եղած էր կուսակցական այն նիստերուն, որոնց մէջ 1896 Օգոստոսին որոշուեցաւ կատարել Պանք Օթթոմանի ցոյցը ստիպելու համար օտար պետութիւնները, որ ազդեցութիւն բանեցնէին Սուլթան Համիտի վրայ, որպէսզի վերջինս իրագործէ հայկական բարենորոգումները:

Շիրին Եղիազարեան (1876-1920)

ԽԱՌԱԿՈՆԻՍՑԻ ՇԻՐԻՆ. Շիրին Եղիազարեան

Հոկտեմբեր 2.ին Ալէքսանդրապօլի մէջ մեռել է խառակոնիսցի Շիրինը, որը թաղումը կատարւել է 5-ին:

Շիրինը մեր մարտական ոյժերից է, որ միաժամանակ վարել է Վասպուրականի շրջանում կազմակերպչական-կրթական գործը, նրա կեանքի և գործունէութեան մասին կտանք յաջորդ համարում:

Բահրի Փաշայի Զարկումը

Տերրօրիստական Գործողութիւններ (Մեր Կօմիտէների Հաղորդածը)

Տրապիզոն

ԲԱՀՐԻ ՓԱՇԱՅԻ ԵՒ ԶԻՆՒՈՐԱԿԱՆ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐ ՓԱՇԱՅԻ ՎԻՐԱՒՈՐԻԼԸ

Նատալիա Մատինեան

Մօտ երկու ամիս առաջ* երկարատեւ ու ծանր հիւանդութիւնից յետոյ Թիֆլիսում վախճանւեց ընկ.Նատալիա Մատինեանը, որի անունը սերտ կերպով կապուած է Հ.Յ. Դաշնակցութեան սկզբնական շրջանի պատմութեան հետ: «Դրօշակ»-ի ընթերցողներից քչերին յայտնի կը լինի Նատալիա Մատինեանի անունը. բայց ինսնական թւերին, երբ Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը նոր էր հիմնւել՝ նրան գիտէին ամէնքը, որոնք գործօն մասնակցութիւն ունէին Հ.Յ. Դաշնակցութեան մէջ:

Սաթենիկ Օհանջանեան

Պարտքի ու անձնւիրութեան մի նոր զոհ – մի չքնած զոհ... Աղէտը դուրս կոչեց նրան ժամանակաւոր հանգստից և նա գնաց վտանգի ամենաահաւոր կենտրոնը – Էջմիածին – ուր աշխատում էր իր նշանաւոր եղբօր քով (բժ. Համազասպ Օհանջանեանի, մեր Համօի), խնամում էր ամենածանր հիւանդներին, որպէս մարմնացած գթութիւն, միշտ «դիրքի վրայ», միշտ հոգսերով ու զրկանքներով շրջապատւած...

ԿՈՄՍ. Վահան Փափազեան

Նկարները՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

Մահուան տարելիցն է Անձնուրացներու փաղանգէն յաւերժ յիշատակելի սերմնցաանի մը՝ յեղափոխականի մկրտութեամբ հայ կեանքի 1895-1950ական թուականներու վաթսունամեայ շրջանին զէնքով թէ գրչով Հայոց ազատագրութեան դատին սպասարկու մտաւորականին, հանրային գործիչին եւ կազմակերպական ղեկավարին՝ Վահան Փափազեանի, որ, 1 Հոկտեմբեր 1973ին փակեց մահկանացու կեանքի իր գիրքը Պէյրութի մէջ (Լիբանան), «լի ամօք» խոր ծերութեան մէջ:

Հաճի Արամ Բաղէշցի

Հաճի Արամ Գասապեան բնիկ բաղեշցի է. ծնած է 1875 մայիս 12-ին: Ունէր խիզախ ոգի և հաստատ նկարագիր: Դեռ դպրոցական աշակերտ էր, իր մէջ կըսկսի յեղափոխական ոգին արծարծւիլ: Կը քաջալերւի Սերոբի սիրելի զինւորներէն Սիմոնէն, 18 տարեկանին կը կազմէ մի փոքրիկ խումբ և կաշխատին Մշոյ դաշտի մէջ կազմւած միութեան հետ յարաբերութեան մտնել: