Մարտ 17ին (Հ.ին Տ.ոմարով 4) կը լրանայ 25 ամեակը Քրիստափոր Միքայէլեանի եղերական մահւան, Սօֆիայի մէջ, Վիտօշի մէկ սարալանջին վրա:
Չարաբաստիկ հովիտին ափը, մենաւոր, ազազուն ծառ մը միայն կը յիշեցնէ զարհուրելի աղէտին վայրը: Իսկ մէկ ժամ անդին, Պուլկարիոյ մայրաքաղաքի գլխաւոր գերեզմանատան մէջ, Քրիստափորն արդէն ունի իր դամբարանը, 1924էն ի վեր: Իր խրոխտ կիսանդրին՝ երիտասարդ Վռամի (Քէնտիրեան) նկարին հետ:
1905-ի ռուսական առաջին յեղափոխութեան վիժումից յետոյ, որի պատճառները շատ բարդ են, իրենց յանդգնութեամբ եւ գազանութեամբ աչքի ընկան մի շարք ցարական պաշտօնեաներ, մասնւաորապէս Կովկասի մէջ:
Սրանց թւին պէտք է դասել նաեւ Լօլաձէին, որ 1906 թւի ընթացքում Թիֆլիսի մէջ գլխաւորապէս իր ազգակից վրացի յեղափոխականների ձերբակալմամբ եւ վերջիններիս կողմից իր վրա կատարւած մի շարք անյաջող մահափորձերի պատճառով, օրւան մարդ էր դարձել:
Գանձակ գաւառի Բանանց գիւղի պարծանքն էին սրանք (Մուխի, Մուքէլ, Գրիգոր), իբրեւ անբաժան ընկերներ եւ «իգիթ»-ներ: Երեքն էլ կայտառ, կենսուրախ երիտասարդներ, երեքն էլ դեռ մանուկ հասակից սիրահար զէնքի, որի գործածութեան մէջ կատարելագործւել էին չորս տարի զինւորութիւն անելով ռուսական բանակի մէջ:
1895 սեպտեմբերի սկիզբի օրերէն մէկն էր: Տրապիզոնի մէջ թէլլալ Ալեքսան իր զոռ ձայնով շուկայի մասերը կը թնդացնէր՝ աւետելով թէյասէր հասարակութեան, որ առաջին անգամ ըլլալով Ռուսիայէն ժամանած է Թուլա քաղաքի սամովարի գործարաններու ներկայացուցիչ այսինչ այսինչեան, սամովարներու ճոխ մթերքով մը եւ շատ աժան գներով, ուստի ո՛վ որ կը փափաքէր չզրկւիլ պատեհ առիթէն, պէտք է փութար Եէնի խանի թիւ այս ինչ սենեակը:
Միացեալ Կեդրոնական Վարժարանէն դեռ նախնական կրթութիւնը չստացած՝ ասպարէզ իջաւ գոյութեան պայքարը մղելու: Որպէս տան անդրանիկ զաւակ և երէց եղբայր՝ պարտականութիւն մը զգաց իր ձեռքի աշխատանքով թեթևցնելու ընտանիքի հոգերը, որ ամբողջութեամբ ծանրացած էին իր հօր՝ Յակոբի ուսերուն: Մեծ սիրով մը կապւած էր տանն ու ընտանիքին:
