Ծնած 1882-ին Սիս, իր ուսումը ստացած տեղւոյն Ազգային վարժարանին մէջ, անիկա ինքնօգնութեամբ տիրացած էր ֆրանսերէն և թիւրքերէն լեզուին ու գրականութեան:
Քսան տարեկան հասակին մէջ՝ 1902-ին կը նետւի յեղափոխական ասպարէզ: Գաղտնի միջոցներով կը ստանայ գրականութիւն և թերթ ու հիմը կը դնէ Սիսի կազմակերպութեան: Այդ թւականին Սիս կը ժամանէ Ժաք ծածկանունով գործիչ մը: Մատնութեան մը հետևանքով կը ձերբակալուին Ժաքն ու Աթմաճեանը, շուտով կը դատապարտւին 101 տարուան բանտարկութեան և կը փոխադրւին նախ Բայասի ու ապա Ատանայի բանտերը: Վեց տարի բանտային չարչարանքներ կրելէ վերջ, 1908-ի օսմ. սահմանադրութեան առթիւ, Պետրոս Աթմաճեան կազատւի բանտէն:
Բանտային երկար տաջանքները և իր ծնողաց կորուստը՝ հետևանք իր բանտարկութեան՝ ո՛չ մէկ կերպով չէին ընկճած Աթմաճեանի հոգին: Անիկա իր ազատումին յաջորդ օրն իսկ աւելի եռանդով կը լծւի կազմակերպական աշխատանքներու: Կը կազմակերպէ Սիսի Կարսի և Ֆէքէի կոմիտէութիւնները: Ապա կանցնի Հաճըն, Տէրթեօլ և Սուէտիա, ամէն տեղ հասցնելով իր խօսքին հմայքը, և կազմակերպական ցանցով մը կը պատէ ամբողջ Կիլիկիան:
Ատանայի կոտորածին, Սսի մէջ անհնարին միջոցներ ի գործ դրաւ և յաջողեցաւ փրկել ժողովուրդը: Իրեն առջև բաց էին կառավարութեան դռները. թիւրքերը զայն կը կոչէին ֆիլիսոֆ, և յաճախ անոր կը դիմէին հանրային զանազան ձեռնարկներու համար:
1910-ին կը պաշտօնավարէր Ազգ. վարժարանին մէջ, միևնոյն ժամանակ կը հետաքրքրւէր հայ գիւղացիութեան վիճակով, բերել կուտայ երկրագործական գործիքներ՝ աշխատելով բարձրացնել հայ գիւղացիին տնտեսական վիճակը:
Շնորհիւ իր բուռն ջանքերուն Սսի շրջանը կունենայ իր հայ երեսփոխանը օսմանեան փարլամենտին մէջ:
1913-ին կը մեկնի Պոլիս, մասնակցելու կուսակցական ժողովի մը իբր Կիլիկիոյ պատգամաւոր:
1915-ին նշմարելով փոթորիկը, որ պիտի պայթի իր ժողովուրդի գլխուն, միջոցներ ձեռք կառնէ կազմակերպութիւնը դարձնելու խիստ գաղտնի. կոչնչացնէ կուսակցական բոլոր գրութիւնները: Կը ձգէ մէկ տետրակ, որուն մէջ կարձանագրէ իր անունը միայն, և երբ ձերբակալութիւնները կը սկսին Սսի մէջ, Դաշնակցութեան կողմէ կը յայտնւի միայն Պետրոս Աթմաճեանի անունը: Դատարանին հարցումներուն անիկա կը պատասխանէ թէ – Այո՛, ինքը դաշնակցական գործիչ է, բացած է ակումբ, տրամադրած իր նիւթական կարողութիւնը, և, սակայն, չէ յաջողած իրեն որևէ գաղափարակից գտնել:
Կիլիկիոյ ժողովուրդը մինչև հիմա հիացմունքով կը խօսի Աթմաճեանի կեանքին այս վերջին գեղեցիկ դրւագին վրա:
Մասնաւոր հսկողութեամբ կաքսորեն զինքը Օսմանիէ, որտեղէն կը յաջողի խոյս տալ, և շնորհիւ բարեկամներու և ընկերներու աջակցութեան կը հասնի Դամասկոս:
Բայց Դամասկոսի մէջ ալ դադար չի առներ Աթմաճեանի հոգին: Թիֆիւսը օրական հարիւրաւոր զոհեր կը խլէր հայ գաղթականներէն. ու ահա Աթմաճեան ամէն տեղ է, ամէն հիւանդի գլխուն վերև: Եւ ճակատագրական օր մըն ալ ինք ևս կը վարակւի ու 1916-ի յունւար 21-ին կը փակէ իր գեղեցիկ աչքերը, խոր սուգի մատնելով իր շրջապատը:
Կիլիկիոյ շրջանի այս բացառիկ դէմքը, արժանի է անմահանալու սերունդներու սրտին մէջ: