Ընկեր Հայկակ Կոսոյեանի յուշերէն հատուած մը՝ Արամի մասին
1919 թուականի Յունուար
29ին, մի սուգ օր, Երեւանի իր բնակարանում, մի վարակիչ ծանր հիւանդութեան դէմ շուրջ
քառասնօրեայ դիմադրութիւնից վերջ, վախճանուեց Սիւնեաց աշխարհի ծնունդ՝ Վասպուրականում
մարտական-յեղափոխական աշխատանքների քուրայից անցած Վանի Արամը:
Վանում մի խումբ խաչագողներ տաճկական կեղծ ոսկիներ են շինում եւ աշխաոտւմ տարածել ժողովրդի մէջ:
Առաջին զոհերից մէկը դառնում է մի քիւրդ գիւղացի, որ ոչխար է բերած լինում քաղաք ծախելու եւ ընկնում է դրամանենգների ձեռքը: Սրանք առնում են նրանից ոչխարները եւ տալով նրան 9 կեղծ ոսկի՝ ճանապարհ գնում:
 |
| Ձախէն աջ՝ Իսաջան Առաքելեան, Վանայ Իշխան (Նիկոլ Տէր Պօղոսսեան), Արամ Մանուկեան (Սերգէյ Յովհաննէսեաան), Կոստի (Կոստեայ Համբարձումեան, Թորգոմ (Թուման Թումեանց), Մենակ (Գէորգ Առստամեան) |
Արամի աւագ եղբայրները, պարապում էին զանազան գործերով. մէկը նրանցից ծառայ էր ռէալական դպրոցում, միւսը ձիեր էր պահում եւ վարձով տալիս. չնայած իրենց աննախանձելի նիւթական դրութեան՝ եղբայրները Սարգսին (Արամի իսկական անունը) տալիս են Շուշիի թեմական դպրոցը: Սարգիսը աչքաբաց էր, նա թէ դպրոց էր յաճախում եւ թէ տանը ծառայում, կատարելով զանազան տնային գործեր:
Հայ Ժողովուրդին
Քաղաքացիներ,
Ռուսական յաղթական բանակի առաջխաղացումը նոր դարագլուխ եւ իրաւակարգ կբանայ մեր քաղաքի ու գաւառներու իրաւազուրկ ժողովուրդին համար: Դարերու ստրկութեան եւ քաղաքական ճնշումներու վախճանն է, որ մենք կապրինք այս օրերուն, հայ ժողովուրդի շինարար եւ ստեղծագործող ոգիի ծնունդն է, որ մենք կտօնենք այժմ:
Փետրւարի 1-ին Երևանում փակւած էին բոլոր պետական հիմնարկութիւններն ու պաշտօնական տները, որովհետև այդ օրը հողին էր յանձնւելու հայոց ժողովրդի մեծ զաւակներից մէկը՝ ներքին գործոց մինիստտր Արամ Մանուկեանը:
Ապստամբութիւնը Թուրքիոյ մէջ կ'աճի, կ'անցնի մէկ գաւառէ միւսը: Հազիւ թւորքերը ահագին ուժեր կը շարժեն շրջանի մը դէմ, եւ ահա ապստամբութիւնը կը պայթի մէկ ուրիշի մէջ:
Վանի դէմ ղրկեցին կանոնաւոր հետեւազօրքի եւ հրետանիի խոշոր ուժեր, մեծ քանակութեամբ ասկէրներ կեդրոնացուցին Մուշի շրջակաները. ու ահա ապստամբութիւնը ընդգրկեց ամբողջ հարաւային Վասպուրականը, Բաղէշի, Տիգրանակերտի եւ Խարբերդի մէկ մասը:
Տարբեր սերունդի և տարբեր տարիքի մարդիկ, բայց մեր այս երկու թանկագին ընկերները ո՜րքան կը նմանէին իրարու շատ մը տեսակէտներով:
Ամենէն առաջ՝ իբրեւ սերմանացան: Ուսուցիչ՝ երկուքն ալ, իրենց տքնութիւնը խոր հետքեր կը ձգէր նոյնիսկ այս տարրական եւ խաղաղ ասպարէզին մէջ:
