ՔԵՌԻ ԹԱԴՕ. Յարութիւն Սարգիսեան

Բուն անունով Յարութիւն Սարգիսեան, ծնած է Տարօն աշխարհի Փեթար գիւղը 1874-5-ին:

Սարգիս շփման մէջ կը մտնէ բոլոր հայ ֆետայիներուն հետ, որոնք կու գային ու կ'անցնէին Փեթար գիւղէն: Սարգիս նաեւ որոշ գործակցութիւններ կ'ունենայ անոնց հետ: Պատանի Թադօ ուշի ուշով կը հետեւի հայ ֆետայիներուն ու իր մէջ կ'արթննայ յեղափոխական ոգին: Շրջան մը ետք Հրայր (Արմենակ Ղազարեան), որպէս Մուրատ Պոյաճեանի (Մեծն Մուրատ) եւ Միհրան Տամատեանի գործակից, կը շրջի Սասնոյ եւ Տարօնի դաշտերը, կազմակերպչական աշխատնաքներ տանելու: Հրայր կ'այցելէ նաեւ Փեթար գիւղը, ուր իր խումբին առաջին անդամը կ'ըլլայ Քեռի Թադոն:

Սասունցի Մանուկ (Փեթարցի)

Տարօնի աշխարհի ընտիր զաւակներէն մէկն էր Փեթարցի Մանուկը, որ սովորաբար կ'անուանուէր Սասունցի Մանուկ:

Մանուկը կը պատկանէր ֆետայիներու այն սքանչելի փաղանգին, որ Գէորգ Չաւուշին հետ նետուեցաւ Տարօնի շրջանի ազատագրական կռիւների մէջ 1904-ին:

Մօրուք Կարոյի Փախոստը Չեկիստներու Ձեռքէն

Հոս կու տանք չեկիստներու ձեռքէն Մօրուք Կարոյի փախուստի նկարագրականը: Միջանկեալ կրկնենք, որ Մօրուք Կարօ Խորհրդային Հայաստան վերադարձած էր 1924-ին:

Ահաւասիկ այդ խոստովանութիւնը.-

Յեղափոխական Սուրհանդակը՝ Սեդօ Մուրատեան

Սեդօ Մուրատեան (սուրհանդակ Մուրատեան) ծնած է մօտաւորապէս 1850 թուականին, Մշոյ Առաղ գիւղը, ուր 70 հատ ընտանիք կար: Չորս եղբայրներու երէցն էր: Սեդոյի հայրը Մուրատ ջաղացպան էր: Որովհետեւ Մուրատի ջաղացքը կը գտնւէր գիւղին ծայրամասը, յեղափոխականներ, ինչպէս Արաբօ, Մխօ Շահէն, Սեւ Արօ, Գոլոս Յովհաննէս (մկրագոմեցի) և ուրիշներ հոն էին միշտ: Այս մթնոլորտին շնորհիւ Սեդոյի մէջ բոյն կը դնէ յեղափոխական ոգին:

Արմէն Թոփճեան

Արմէն Թօփճեան ծնած էր Չմշկածագ 1890ին:

1895ին, Սուլթան Համիտի սարքած սպանդէն անմիջապէս յետոյ, Անատոլուի հայութիւնը զանգուածօրէն սկսաւ գաղթել դէպի աւելի ապահով կարծուած քաղաքներ: Թօփճեան ընտանիքը դէպի Հալէպ գաղթողներէն եղաւ:

ԴԷԼԻ ՂԱԶՈ. Ղազար Թարխանեան

Պուլանուխի մեր Դաշնակցական լաւագոյն եւ ամբասիր գործիչ երիտասարդ ընկերներէն մէկն էր Ղազոն: Նա ծնուել է Պուլանուխ գաւառի Հարտոնկ գիւղում 1891 թուին, համեստ եւ նահապետական ընտանիքի մը ծոցին մէջ:

Միհրան Փափազեան

Խմբագրական.- Ահա տարեդարձ մը եւս, տարաբախտ Միհրան Փափզեանի, կնոջը՝ Արշալոյսի, մէկ հատիկ զաւակին՝ Սերգոյի եւ բանաստեղծ Մանուկ Մանուկեանի քստմնելի սպանութիւնը հայանուն հրէշներու ձեռքով, Աթէնքի մէջ, 1944 Դեկտեմբերին...

ՊԵՏՕ ՂԱԶԱՐ. Ղազար Պետոյեան

Քեռի Ղազար, ծանօթ է նաեւ Պետօ Ղազար անունով: Ծնած է մօտաւորապէս 1880ին, Սասնոյ Կելիէկուզան գիւղը:

«Պետոյի տունը, Պետոյի գլխաւորութեամբ, ամենէն ազդեցիկ տունն էր: Պետոյի խօսքը ոչ միայն իր գիւղին, այլ ամբողջ Շատախի շրջաններուն մէջ կ'անցնէր: Ղազար Պետոյեան (ֆէտայի) այդ տունէն էր»: (Վկայութիւն՝ Կարօ Սասունիի)

ԲԷԿՕ. Արշակ Թորլաքեան

Նկարը՝ ՀՅԴ Պատմութեան Թանգարան-Հիմնադրամին

Ինձ մօտիկ ազգական Արշակ Թորլաքեանը ծնած է 1879 Սեպտ.ին: Մեծցած է ծնողքին խնամքին տակ, աւարտած է իրենց Ապիոն գիւղի դպրոցը և լծուած գիւղական աշխատանքի: Ան իր մեղք և բարի բնաւորութեամբ կը դառնայ տան բոլոր անդամներուն թէ հարեւաններուն սիրելին:

Նիկոլ Յարութիւնեան

ՆԻԿՕԼ

Սպանւեց Եփրեմի հետ: Ղարաբաղի Վարանդա գաւառի Աշան գիւղից է, 27-30 տարեկան: Հայ-թիւրքական ընդհարումների ժամանակ գործել է Բագւում, Հիւսիսային Կովկասում և Ղարաբաղում: Եփրեմի զօրաբաժնի մէջ, նրա խմբապետներից մէկն էր: