30 October, 2022

Հ. Յ. Դաշնակցութեան Ընդհանուր Ժողովի Փակումը

Կիրակի օր, ..., փակւեց Հ.Յ. Դաշնակցութեան իններորդ ընդհանուր ժողովը, որը տեւեց աւելի քան մէկ ամիս: Պատերազմի ու յեղափոխութեան փոթորկոտ տարիների ընթացքին կուտակւել էին բազմաթիւ հրատապ լուծում պահանջող հարցեր, եւ դրանով է բացատրւում, որ այսքան երկար տեւեց ժողովը, որ իր աշխատանքներն սկսեց սրտառուչ համերաշխութեամբ ու եռանդով եւ նոյն տրամադրութեամբ էլ աւարտեց: 
Մենք դեռ առիթ կունենանք անդրադառնալու ժողովի արած որոշումներին եւ գնահատելու նրանց արժէքը մեր կուսակցութեան զարգացման եւ հայ աշխատաւորութեան դատի յառաջացման տեսակէտից, այսօր գոհանանք միայն մի քանի խօսքով:

-Ներկայ ընդհանուր ժողովի զբաղումների, բովանդակութեան եւ ընթացքի վրա ահագին ազդեցութիւն արաւ այն հանգամանքը, որ հայկական քաղաքական խնդիրը դեռ եւս չէ լուծւած եւ Հայաստանի հանրապետութիւնն իր միջազգային իրաւական վաւերացումը չէ ստացած: Հայ աշխատաւորութիւնը տակաւին գտնւում է յեղափոխութեան զարգացման շրջանում, եւ հետեւաբար, ընդհանուր ժողովի օրակարգի մէջ տրւած հարցերը այս տեսակէտով էլ պէտք է քննութեան առնւէին ու գնահատւէին: Ժողովականներին զբաղեցնում էր աւելի խնդրի տակտիկական եւ ընթացքի կազմակերպական կողմը, իսկ ծրագրային հարցերն ինչպէս նաեւ կազմակերպական հիմնական բարեփոխութեան պահանջներն ինքնաբերաբար յետաձգւեցին յաջորդ ընդհանուր ժողովին: Այս մեկնակէտն ունենալով ներկայ ժողովը շոշափեց բազմաթիւ տակտիկական հարցեր եւ նրանց բոլորի համար վճիռ արձակեց:

Ընդհանուր ժողովի կողմից քննութեան առնւեց կուսակցական ղեկավար մարմինների՝ արեւելեան եւ Հայաստանի բիւրօների, պարլամենտական ֆրակցիայի եւ կենտրոնական կօմիտէների գործունէութիւնը: Բանաձեւեր հանւեցին ներքին, արտաքին, տնտեսական, զինւորական ու կրթական քաղաքականութեան եւ յարակից նիւթերի մասին: Վերամշակման ենթարկւեց կազմակերպական կանոնադրութիւնը: Ստեղծւեց յատուկ կուսակցական դատարան՝ կուսակցական հակակարգապահական գործերը քննելու նպատակով: Նայւեցին կուսակցութեան դրամական հաշիւները, վաւերացւեց հաշւեքննիչ մարմնի զեկուցումը, եւ որոշւեց կուսակցութեան բիւջէն: Կազմւեց յատուկ մարմին կուսակցութեան արխիւը կարգաւորելու եւ պատմութիւնը գրելու համար: Ի տեղի երկու բիւրօների ընտրւեց մէկ բիւրօ, որպէս կուսակցութեան վերին ղեկավար մարմին:

Ծրագրւեց կուսակցական պրօպագանդի դպրոց, ընդունւեց կուսակցական մամուլի վիճակը բարեկարգող բանաձեւ: Կուսակցութեան նւազագոյն ծրագրի մէջ մի կէտ միայն վերաքննւեց ու փոխւեց. Հայաստանի քաղաքական դրութիւնը: Եւ ընդհանուր ժողովը միաձայնութեամբ ու հանդիսաւորապէս հաստատեց նախկին Տաճկահայաստանի եւ նախկին Ռուսահայաստանի միութեան եւ անկախութեան ակտը:

Ուշագրաւ էր այն խոհուն ու գիտակից վերաբերումը, որ ցոյց տւին ընդհանուր ժողովի բոլոր անդամները անխտիր դէպի իրենց պարտականութիւնները: Ամենքի ուղեղում դրօշմւած էր այն հսկայական պատասխանատւութիւնը, որ դնում էր իրենց վրա պատմական մեծ եւ ահաւոր վայրկեանը: Իւրաքանչիւր ոք զգուշ էր, թէ ինչ արտակարգ առաքելութիւն է վիճակւած մեր կուսակցութեան եւ անհրաժեշտ էր գտնում համախմբումը մեր կուսակցութեան բոլոր ուժերի մէկ սեւեռուն նպատակին Հայաստանի դէմօկրատիկ հանրապետութեան շուրջը: Հանրապետութեան, որ դաշնակցութեան երեսնամեայ յամառ ու բազմաբովանդակ գործունէութեան պտուղներից գլխաւորն է:

Ներկայ ընդհանուր ժողովը մի հանգրւան է հայ ժողովրդի նորագոյն պատմութեան մէջ: Փակւում է պատմութեան գրքի մէկ էջը եւ բացւում է նորը: Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը մարմնացրեց մի ամբողջ շրջան, հայկական ազատամարտը: Պատմութեան ուսումնասիրողը այս շրջանը կնկատէ իբրեւ մի ամբողջական միութիւն, որ յատուկ գծերով տարբերւում է նախորդից եւ նման չպիտի լինի գալիքին: Այս երեսնամեակը հայ ժողովրդի ոգորումն է յանուն քաղաքական ազատագրութեան եւ դաշնակցութիւնը նրա կենտրոնական տեղն է գրաւում:

Այս շրջանը դեռ եւս բոլորովին չէ վերջացած, բայց նոր շրջանի նշաններն արդէն ընդնշմարում են դէմօկրատիկ Հայաստանի ստեղծագործման եւ հայ աշխատաւորութեան ընկերային պայքարի շրջանն է այս, որի ղեկավար ոյժը դարձեալ Հ. Յ. Դաշնակցութիւնն է: Աւելի լայն, աւելի եռանդ կլանող, աւելի ստեղծագործական աշխատանք է բացւած մեր կուսակցութեան առջեւ, եւ այս գիտակցութեամբ համակւած գործեց նոր փակւած ընդհանուր ժողովը, այս գիտակցութեամբ հեռացան իրենց վայրերը պատգամաւոր ընկերները, որոնք տանում են իրենց հետ նոր թափ ու ոգեւորութիւն, նոր ուղղութիւն գործունէութեան, նոր հաւատ դէպի այն մեծ պատմական դերը, որ բաժին է ընկել իրենց:

Աւարտելով մեր կուսակցութեան իններորդ ընդհանուր ժողովը, մենք անցնում ենք գործի այն խորին հաւատով, որ հայ աշխատաւոր ժողովուրդը, որքան եւ ծանր լինեն պայմանները, յանձին Դաշնակցութեան այնուհետեւ էլ կունենայ իր դատի ամենանւիրւած պաշտպանը, եւ կլինի միշտ Դաշնակցութեան հետ: Մենք համոզւած ենք, որ քաղաքական փոթորիկները մօտենում են իրենց վախճանին, եւ մեր երկրի վրայ արդէն սկսւում են երեւալ խաղաղութեան շողերը, երբ մենք հնարաւորութիւն կունենանք առաջ տանելու Հայաստանի դէմօկրատիան այն ճանապարհով, որով ընթանում է սոցիալիստական մարդկութիւնը – դէպի իրական ազատութեան ու հաւասարութեան թագաւորութիւնը:

Խմբագրական «Յառաջ»-ի
4 Նոյեմբեր 1919
Ա. Տարի, Թիւ 36