Մեր Զոհերէն. Արմենակ Օխիկեան (Սլաք)

Արդէն ժամանակին կովկասեան մամուլում հաղորդւել է Բիթլիսի հայկական ջարդի մասին: Կոտորածի կազմակերպողը եղել է Վանի կուսակալ Ջէվտէթ բէգը, որ ամօթահար եւ պարտւած տեղի էր տւել Վանի քաջարի ոյժերի հանդէպ: Ինչ չկարողացաւ անել Վանում, յաջողացրեց Բիթլիսում, նախապէս զինաթափ է անում հայերին եւ ապա իրագործում իր դիւային եւ անմարդկային ծրագիրը: Շատ քիչերն են դիմադրել, այն էլ շատ կարճ ժամանակով: Բոլորն էլ մեռել են ողբերգական մահով: Այստեղ միշտ էլ հայերը եղել են թոյլ, անկազմակերպ:

Բիթլիսի կոտորածի ժամանակ զոհ է գնում նոյնպէս Արմենակ Օխիկեանը, որ յայտնի էր նաեւ Բժիշկ անունով: Յաճախ յեղափոխականներին տւել են այդ անունը, նրա համար, որովհետեւ նրանք, որպէս ինտիլիգենտ մարդիկ օգտակար են եղել իրենց զանազան խորհուրդներով: Եւ կամ մի շարք արտաքին հանգամանքներ ստիպել են նրանց այդ անունը կրել, որպէսզի կարողանան ազատ մուտք ունենալ ժողովրդի մէջ եւ առանց կասկածի գործել: Հայ յեղափոխական կեանքը նման շատ օրինակներ է տւել:

Արմենակ Օխիկեանը տաճկահայ էր, բիթլիսցի: Բայց երկար ժամանակ չէր, ինչ նա հաստատւել էր իր ծննդավայրում: Մէկն էր նա այն անձնաւորութիւններից, որ հէնց պատանի հասակից նետւել են յեղափոխութեան ասպարէզը, ամբողջապէս նւիրւել տաճկահայ ազատագրութեան գործին: Առանց շեղումի եւ յոգնածութեան նա գործի մէջ մնաց մինչեւ վերջ եւ ընկաւ իր դիրքի մէջ:

Արմենակ Օխիկեանը գործել է մի շարք կարեւոր վայրերում, Պարսկաստանի զանազան մասերում, Իգդիրում, Բիթլիսում եւայլն: Բայց նրա գործունէութիւնը կենտրոնացած է եղել գլխաւորապէս պարսկա-տաճկական սահմանագլխի գծի վրա ընկած գաւառներում: Նա շատ նշանակելի դեր է խաղացել եւ արժէքաւոր գործ կատարել յատկապէս քիւրտ-հայկական յարաբերութիւնների խնդրում: Նա երկար ժամանակ գործում էր Մակւում եւ ամենամօտիկ բարեկամական յարաբերութիւնը ստեղծել տեղական քիւրտ բեգերի հետ: Այդ քրդերը, որ մշտապէս թշնամական յարաբերութեան մէջ են եղել, յաճախ օգնել են հայ յեղափոխական գործիչներն, շատ կարեւոր դիւրութիւններ ստեղծել: Անկասկած, դժւար է հաւատալ քրդի մշտական բարեկամութեան: Քրդի հետ բարեկամ լինելով հանդերձ, պէտք է մշտապէս զէնքը ձեռքիդ ունենալ: Բայց յամենայն դէպս մինչեւ օրս էլ այդ շրջանի քրդերը բարեացակամ վերաբերմունք ունեն դէպի հայերը: Նրա աչքում առհասարակ շատ մեծ արժէք ունէր քիւրդ-հայկական յարաբերութիւնների հարցը եւ դրա համար իր կեանքի եւ գործունէութեան լաւագոյն մասը նւիրաբերեց այդ գործին: Հայկական մեծ կազմակերպութեան ոչ մէկ մեծ գործիչ թերեւս այնքան եռանդ եւ այնչափ հաւատ չունէր այդ գործի հանդէպ, ինչպէս Արմենակ Օխիկեանը:

«Ճակատամարտ», Երեքշաբթի, 7 Յունվար 1919

Նա չէր ցանկանում մի բարեկամութիւն լոկ այս կամ այն յաջող մօմէնտի կամ յայտնի ձեռնարկի համար: Այդ ինքնստինքեան: Բայց նա ցանկանում էր աւելի մնայուն եւ յարատեւ գործ, նա մտածում էր նաեւ հեռու ապագայի մասին: Ահա այդ ապագան ապահովելու նպատակով, նա մտմտում է քրդական այբուբէնը ստղեծել, քրդական լեզւին ու գրականութեան զարկ տալ եւ սերտ դարձնել քիւրդ-հայկական յարաբերութիւնը:

Բայց այդ գործը կիսատ մնաց: Բացւեցին Տաճկաստանի սահմաններն ու նա շտապեց բուն երկիրը, հաստատւեց հայրենի քաղաքում, նոր եւ եռուն գործի ազդակ դառաւ եւ այդ տեղ էլ ընկաւ

Ե. Ֆրանգեան («Արեւ»)

«Հայրենիք», Պոսթոն

17րդ Տարի, Թիւ 125(1086)

Երեքշաբթի, նոյեմբեր 2, 1915

Արմենակ Օխիկեան, որպէս Բաղէշ-Պիթլիսի պատգամաւոր, մասնակցած է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան 8-րդ Ընդհանուր Ժողովին, որ տեղի ունեցաւ 15-էն 30 Յուլիս 1914-ին, Կարինի մէջ. ինչպէս յայտնի է, Ժողովը իր աւարտին չհասած սկսաւ Համաշխարհային Ա. պատերազմը: