Ընկերնե՛ր,
Ազատագրական շարժման առաջին յաղթանակը, արդիւնք տարիների չարքաշ աշխատանքի, անբաւ զոհերի եւ յեղափոխական արիւնոտ կռիւների, տարւած է.– Օսմանեան կայսրութեան մի ծայրից միւսը հնչում է Ազատութեան, Հաւասարութեան, Եղբայրութեան կոչը: Երէկեան Հանրաբանտը վերածւած է ազատաշունչ երկրի: Մռայլ, երկչոտ դէմքերի տեղ երեւում են բերկրալից աչքեր. լռութեան փոխարէն թագաւորում է շարում. ատելութեան ու քէնի աւերակների վրայ փչում է սիրոյ շունչը: Եւ ժողովրդական ամենադժբախտ խաւերն անգամ, սովոր ստրկի համակերպութեան, անտեղեակ ազատութեան՝ վայելքի, շարժւում, ծփում են ինչպէս փոթորկւած ալիքներ, նախանշանը քաղաքական աւելի երջանիկ օրերի:
Հանրային կեանքը կերպարանափոխւած է,– փողոցներում այլեւս չը կայ երէկեան բռնապետութեան սոսկաբեր գործակալը,– Գաղտնի լրտեսութիւնը: Բանտերը դատարկւած են: Ազատութեան մարտիկները, ենթակայ քաղաքական բանտարկութեան դժոխային րէժիմի, ազատ օդումն են, գրկախառնւած ժողվորդի հետ, որին նրանք այնքան անձնւիրաբար ծառայեցին: «Դէպի բանտ» գոչողները իրենք են գնում բանտերը: Արտասուք տարաողները իրենք են ողբում: Շքազարդ փաշաներն ու մինիստրները, երէկւան ամենակարող տէրերը արքունիքի, կառավարութեան եւ երկրի, սողում են Յեղափոխութեան ոտքերի տակ, փախուստ տալիս ժողովրդական ցասման ճանկերից: Դերերը փոխւած են, եւ սկսւած է մի աւերմունք այն բոլորի, ինչ յուլիսի 10-ին, շնորհիւ բռնապետական րէժիմի, նկատւում էր անսասան, անփոփոխ, յաւիտենական իսկ:
Սակայն լայնատարած բերկրանքի ընթացքում – ցաւ է ասել, եւ չենք թագցնում – հին րէժիմի յիշատակներից սարսափած ժողովուրդների տարբեր խաւերից դուրս են թռչչում տարակուսանքի եւ երկիւի տխուր բացականչութիւններ՝ «Երկա՞ր պիտի տեւէ արդեօք».– անարգալից խօսքեր նորաբողբոջ Ազատութեան համար, թոյն՝ յեղափոխական անդրանիկ յաղթութեան, խօսքեր, որոնք րէակսիօն տարրերի ուժը կարող են կազմել, հիմքը նրանց քաղաքական նենգ ծրագրի:
Յեղափոխական ընկերնե՛ր,
Դուք օր ազատագրման գործի ու աշխատանքի ամբողջ գիտակցութիւնն ունիք, պարտաւոր էք, առանց ժամ կորցնելու, ըմբոստանալ այդ տատանման ու թերահաւատութեան դէմ ձեր ամբողջ ոյժով, ձեր ձեռքերի տակ եղած բոլոր միջոցներով: Մի երկրի – ասացէք ամեն տեղ եւ ամենքին – որ այսքան զոհեր տւեց ազատագրութեան – հայ ժողովուրդը իր քսանամեայ կռւով ու զոհերով, Մակեդրօնիան՝ իր լաւակազմ պայքարով, Արաբիան՝ իր հուժկու ապստամբութեամբ եւ Երիտասարդ-Թիւրքիան՝ իր լաւագոյն անդամների ողբերգական կորստեամբ,– ուր ամբողջ պատմութիւնն ու կեանքը վերածւած էին համատարած տանջանքի, լացի ու անէծքի – չէ կարող, իրաւունք չունի ենթարկւել թերահաւատութեան եւ տատանման, եւ կանգնած պիտի մնայ, մանաւանդ յաղթութեան այս յուսատու օրերին, իր ուժի ու կռւի հպարտ գիտակցութեան վրայ, տէրը՝ իր ապագայի, տնօրինողը՝ իր բախտի:
Ազատութիւնը արեամբ գնեցինք: Արեամբ էլ կը պաշտպանենք, եթէ տխուր հարկը կը ներկայանայ: Նա մերն է: Ոչ ոք նրան յետ խլել չէ կարող, որովհետեւ ոչ ոք իր կամքով չէ շնորհել: –Սա պիտի լինի հանգանակը ամբողջ ազգաբնակութեան, խորարմատ համոզումը այն բոլոր ազգերի, որոնց այսօրւան անսահման ցնծութիւնը՝ երէկեան անսահման տանջանքի արձագանքն է միայն:
Սրտապնդւած առաջին յաղթանակի այս խրախուսիչ փաստով, ոգեւորւա բռնալուծը թօթափող բոլոր ազգերի համերաշխութեան մեծ գաղափարով, յափշտակւած տարբեր ցեղերի ու կրօնների, բայց նոյն ցաւերին ենթակայ 24 միլիօն ազգաբնակութեան վաղւան երջանկութեան հսկայ հեռանկարով, լի յարգանքով դէպի նահատակ-զոհերը, որոնք իրենց ծանօթ ու անծանօթ դամբարաններից խրաոխուսանքի դասեր են տալիս,– մնանք ամուր մեր յաղթավայրի վրայ, մնանք անսասան, աներկբայ, լի անճկուն կամքով, հպարտ այն գիտակցութեամբ, որ Ազատութեան դրօշակը տնկւած է Երկրի ծոցի մէջ մեր աշխատանքով, եւ նրան խլել, պոկել, վայր գլորել, չէ կարող քաղաքական ոչ մի մանեօվր, ոչ մի քմահաճոյք, ոչ մի խարդախ ոյժ:
Սա պիտի լինի, ընկերնե՛ր, ձեր քարոզի, պրօպագանդի, ձեր ներշնչումների այսօրւան հիմնաքարը, ձեր ոգեւորութեան ու ազդեցութեան գլխաւոր նպատակակէտը:
Պայքարով, հաւատով ու համերաշխութեամբ ազատամարտի վտանգաւոր պտոյտներով անցանք: Արեան հովիտները մեր յետին են: Մեր առջեւը, մերձաւոր հորիզոնի վրայ, Ազաութեան արշալոյսն է փայլատակում: Արիւնոտ կռւի րօպէներին, վհատութիւնը չը ճանաչեցինք. նրան չը պիտի ճանաչենք, եւ չենք ճանաչի այս գրաւիչ օրերին, երբ երէկեան հակայեղափոխականներն անգամ, մեծից մինչեւ փոքրը, իրենց կրծքին Յեղափոխութեան, սրբանկարն են կրում, գունաւոր ժապաւէնը՝ Ազատութեան, Հաւասարութեան եւ Եղբայրութեան, մի նոր ու անսպառ աղբիւր գաղափարկաան պայքարի:
Կեցցէ՜ Յեղափոխութիւնը, կեցցէ՜ ազգերի Համերաշխութիւնը.
Կեցցե՜ն ազատագրւած Թիւրքիայի բոլոր ժողովուրդները: