Եթէ յիշողութիւնս ինձ չի խաբում, 1918-ին էր՝ հեռագիր մը ստացանք Ազգային Բիւրօից Ա. Ահարոնեան եւ Ն. Աղբալեան ստորագրութեամբ. «Ալէքսանդրապօլ մեկնեցէք, Խատիսեանից կստանաք կարգադրութիւնը»: Էջմիածնից ճամբայ ընկանք Կորիւն վրդ. Եւ տողերիս գրողը եւ նոյն օրը ներկայացանք Քաղաքագլուխ պ. Ա. Խատիսեանին, որից պէտք եղած պաշտօնական թղթերը ստանալով հետեւեալ օր երկաթուղին նստանք: Ինձ վիճակւած էր Խորասան կայարանը, իսկ ընկերիս՝ ուղղակի Էրզրում քաղաք:
Սարիղամիշից Խորասան կայարանը 70 վերստ է եւ նոյն չափն է Խորասանից Կարին:
Պաշտօնատեղս հասնելուց անմիջապէս յետոյ ռուսներից թողած բոլոր տեսակի պահեստները տիրապետեցի եւ կարգաւորելով՝ փետ. 25-ին գնացի Կարին՝ անցնելով Քեփօրի-Քեոյ–Հասան-Ղալա–Էրզրում: Իջեւանեցի Մօսկովայի Կոմիտէի Կայանը, ուր էին եւ Կորիւն եւ Զաւէն վարդապետները:
Կարնոյ հարաւէն՝ Իլիճայի կողմէն չորս վերստ հեռու թիւրքերը պաշարած էին. այդ ճակատի վրայ կռւում էին Սեպուհի զօրքերը, մինչդեօ Սեպուհը ինքը հիւանդ ընկած էր անկողնում: Ես քովն էի, երբ ներս մտաւ մի զինւոր, ըստ զինւորական կարգի ձեռքը ճակատին տանելով սպասեց հրամանի. «Ի՞նչ կայ Սուրէն», հարցրեց Սեպուհը: «Մեր բանակը բոլորը ցրւեցան. մի քանիսը գերի ընկան եւ շատեր կորսւեցան»:
Այս տագնապի միջոցին Կիւմիշխանայի կողմէն օգնութիւն կուզէր Թորգոմը: Անդրանիկի օթոմոպիլ նստելով չորս զինւած թիկնապահներով իսկոյն օգնութեան վայրը հասաւ, բայց ինչ անցած-դարձած էր որ իսկոյն յետ դարձաւ նոր կարգադրութիւն անելով:
Ամէն ոք իր գլուխը կորցրածի պէս էր: Մինչեւ անգամ եկեղեցու բանալին էլ կորցրած էին եւ մէկը միւսին կը հարցնէր: Այս տագնապի միջոցին մեր շէնքի առաջ խռնւեց մի բազմութիւն զինւած ձիաւորների: Անոնց մէջէն մէկը թիկնաւէտ եւ խրոխտ ձայնով կը պոռար. «Ով որ կուզէ մեռնել, թող ինձ հետ գայ»: Սեբաստացի հերոս Մուրատն էր: 37 հոգուց բաղկացած խմբով մը գնաց ճակատեցաւ թիւրք բանակին հետ եւ ազատեց պաշարւած հայերին:
1918 թ. 26 փետր.: Մի պատմական թւական: Էրզրումի նահանջը: Ամէն ոք, ով եւ ինչպէս, որ կարողացաւ սկսեց փախչել: Մէրը իր մանուկը ուրացած էր: Խուճապ ու գաղթ: Ամէնքը ոտքով կամ սայլով, մրջիւնների նման շարուեշարան, կը գնան՝ թողած ռազմական պահեստներ եւ պաշարեղէնները, որոնց թւում եւ 80-ի չափ հիւանդները Սանասարեանի Դպրոց-Հիւանդանոցում:
Երբ ամէն ոք իր կեանքի մասին էր մտածում, անդին Մուրադը իր քաջարի ընկերներովը կռւելով կը նահանջէր: Ան հազարաւոր հոգիներու ազատագրութեան միջոցներ ստեղծեց, որոնք արտասուքով կաղօթէին Մուրատի արեւշատութեան համար: ՄԻ պառաւ մամիկ կապոցը թեւին տակ ճանապարհին ինձ կըսէր. «Հայր-Սուրբ, պիտի չմեռնեմ մի անգամ էն Մուրատին տեսնեմ, թող նոր Աստւած հոգիս առնի. նա մեր բոլորի կեանքը ազատեց թիւրքի բարբարոսութիւնից, ազատեց մեր հարսները եւ մատղաշ աղջիկները...»:
Անմահ Հերոսի այս վերջին օրհասականը ո՛չ Զանգեզուրի եւ ոչ Երզնկայի կռիւներին կը նմանէր, այլ մահու եւ կենաց դիւցազներգութիւնն էր: Մուրատը իր եւ իր ընկերների միջոցաւ հազարաւոր կեանքերու ազատարար հանդիսացաւ:
ՀԱՄԲՈՅՐ ԱՅՆ ՇԻՐԻՄԻՆ, ՈՐԻ ՏԵՂԸ ՀԱՅԻՆ ԱՆՅԱՅՏ Է:
«Վէմ» 1934, Թիւ 5